Warszawa pod lupą. Sprawdzą skuteczność strefy czystego transportu

W najbliższych czasie kierowcy podróżujący po Warszawie mogą natknąć się na stojące na poboczu lub obszarach wyłączonych z ruchu nietypowe urządzenia, które na pierwszy rzut oka mogą przypominać mobilne fotoradary. Sprzęt teledetekcyjny nie mierzy jednak prędkości kierowców, a bada emisję spalin w warunkach rzeczywistych ruchu drogowego. To wygodne rozwiązanie, ponieważ nie wymaga zatrzymywania aut. Urządzenia mogą też badać emisję wielu pojazdów jednocześnie, nawet wszystkich na danej drodze. Na podstawie numerów rejestracyjnych pomiary przypisywane są do odpowiedniej kategorii napędu. Pomiary właśnie ruszyły.

To kolejny raz, kiedy organizacja TRUE Initiative prowadząca tego typu badania, będzie współpracować z warszawskim Zarządem Dróg Miejskich oraz Biurem Ochrony Powietrza i Polityki Klimatycznej. Początek kooperacji miał miejsce w 2022 r., kiedy dokonywano pierwszych pomiarów. Stanowiły one podstawę do utworzenia w połowie 2024 r. strefy czystego transportu w Warszawie.

W chwili wprowadzania SCT twierdzono, że ruch drogowy jest drugim co do wielkości źródłem emisji szkodliwych substancji i odpowiada za 40 proc. emisji NOx oraz 51 proc. emisji PM10. Nowe badanie ma pozwolić ocenić wpływ wprowadzonej strefy nie tylko na ograniczenie emisji, ale także na zdrowie publiczne. Wcześniej podobne badania wykonywano m.in. w Londynie, Paryżu czy Brukseli. Wśród głównych celów projektu organizacja wymienia:

• wygenerowanie dodatkowych danych dotyczących emisji spalin w warunkach rzeczywistych, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz strefy LEZ, w celu oceny zgodności z przepisami i rzeczywistych korzyści w zakresie redukcji emisji w strefie LEZ,
• porównanie zmian zachodzących w pojazdach z podobnych ośrodków testowych w czasie w celu oceny zachowań konsumentów,
• stworzenie opartych na dowodach rekomendacji dotyczących ulepszeń przed kolejnym krokiem w zakresie LEZ, planowanym na 2026 r.

Powyższy ciąg zdarzeń ma racjonalne uzasadnienie. Wprowadzenie strefy wzbudziło kontrowersje wśród opinii publicznej, dlatego włodarzom przydadzą się dane broniące dokonanych zmian. Problem w tym, że badania te mogą wcale nie pójść po myśli zwolenników SCT, a wszystko przez chaotyczny i nielogiczny sposób wcielenia strefy w życie.

Przez pierwszy rok funkcjonowania nie wystawiono ani jednego mandatu związanego z wjazdem do SCT autem niespełniającym wymagań. Czyżby kierowcy wzięli sobie do serca nowe przepisy? Powodem takiego stanu rzeczy prędzej są dziurawe systemy kontroli. Straż miejska patroluje bowiem tylko cztery punkty wjazdu do SCT, a sprzętu nadzorowania brak. Przez pierwszych kilka miesięcy służby dysponowały… jedną kamerą sprawdzającą wjeżdżające pojazdy.

W teorii nawet pojazdy niespełniające wymagań mogą wjechać do strefy cztery razy. Za piątym kierowcę czekałby mandat w wysokości 500 zł. W praktyce jednak wystarczy wybrać wjazd do strefy, przy którym nie stoi patrol, by uniknąć kary. Planowane połączenie kontrolowania strefy z siecią miejskiego monitoringu do tej pory pozwoliłoby uszczelnić system, ale do tego wciąż daleka droga. Może się więc okazać, że, przynajmniej na razie, SCT w Warszawie nie przynosi wymiernych efektów.

Przypomnijmy, od 1 lipca 2024 r. wjazd do SCT w Warszawie jest zakazany dla samochodów benzynowych wyprodukowanych przed 1997 r. oraz diesli powstałych przed 2005 r. W 2026 r. ograniczenia zostaną zaostrzone – na cenzurowanym będą już diesle sprzed 2009 r., natomiast dla aut z silnikiem benzynowym granicznym wiekiem będzie niż 26 lat (czyli 2000 r.).

Kolejny etap nastąpi w 2030 r. Wówczas do strefy nie wjadą benzyniaki starsze niż 21 lat i diesle starze niż 13 lat. Następne zaostrzenie będzie miało miejsce w 2032 r., gdy zakaz obejmie diesle sprzed 2020 r. i auta benzynowe sprzed 2012 r. Do 2027 r. z obostrzeń wyłączeni są mieszkańcy Warszawy płacących podatki w stolicy, osób powyżej 70. roku życia oraz właściciele samochodów zabytkowych.