Jak dobierać olej do automatycznych skrzyń biegów - poradnik

Częstą przyczyną awarii tego typu skrzyń biegów jest ich przegrzanie przez niewłaściwy dobór oleju smarującego. Głównym problemem jest niedopasowanie oleju do przeznaczenia pojazdu. Trzeba brać pod uwagę, że po ok. 5 tys. km gorsze oleje smarujące tracą do ok. 35 proc. własności (gorsza lepkość). Jest to tak zwany efekt starzenia się oleju.

Jest on często spotykany ponieważ większość osób eksploatujących pojazdy nie wie o tym, że należy regularnie wymieniać olej w skrzyni biegów. Według wskazań producentów pierwsza wymiana powinna odbyć się po 60-100 tys. km od momentu wyprodukowania pojazdu, a później co ok. 30 tys. km. Jest to istotne ze względu na prawidłową pracę przekładni, jak i jej bezawaryjność.

Lepsze syntetyczne oleje ATF (ang. Automatic Transmission Fluid) charakteryzują się m.in.:

• stabilnością, w niskich i wysokich temperaturach,
• zapewniają bezawaryjne działanie przekładni,
• poprawiają komfort przy zmianie przełożeń,
• redukują temperatury pracy przekładni o ok. 15 stopni Celsjusza,
• zwiększają odporność na ścieranie elementów współpracujących,
• wydłużenie okresów między serwisowych (wymiana oleju – zależnie od warunków eksploatacji).

Rozróżnia się oleje smarujące do skrzyń automatycznych tradycyjnych - hydrokinetycznych, jak również do przekładni automatycznych dwusprzęgłowych. Ze względu na złożoność tego rodzaju konstrukcji zmieniają się również wymogi co do stosowanego oleju. Dobry olej do skrzyń dwusprzęgłowych powinien mieć takie cechy jak:

• stabilność termiczna i oksydacyjna,
• dobre własności płynięcia w niskich temperaturach,
• redukcja temperatury,
• redukcja tarcia,
• dobra odporność na wysokie naciski,
• redukowanie zużycia złuszczeniowego (tzw. anti-pitting*),
• wysoka odporność na ścinanie (stała lepkość przez całą żywotność oleju),
• dobra kompatybilność z uszczelnieniami.

By dobrze dobrać olej do zastosowanej przekładni w naszym pojeździe w pierwszym kroku przede wszystkim konieczne jest dokładna znajomość modelu pojazdu (marka, model, silnik, rocznik). Drugim krokiem jest określenie typu i rodzaju zastosowanej w pojeździe skrzyni biegów. Trzecim krokiem jest wyszukanie w książce pojazdu zalecanych olejów i związanym z nimi norm lub specyfikacji olejowej.

Niestety często ten ostatni punkt jest trudny do zrealizowania. W związku z tym duże firmy oferujące różnego rodzaju oleje smarujące na swoich portalach mają wyszukiwarki umożliwiające zależnie od rodzaju pojazdu i wspomnianych danych dobór odpowiedniego oleju.

Istotną kwestią jest jakość stosowanego oleju. Jego niewłaściwy dobór może spowodować nie prawidłową pracę skrzyni biegów, trudne sterowanie zmianą biegów, jak również negatywnie oddziaływać na uszczelki.

Nie warto zbytnio oszczędzać na oleju smarującym, w szczególności jeżeli chodzi o przekładnie automatyczne. Oszczędności wynikające z wyboru tańszego oleju są znikome, a konsekwencje mogą być bardzo kosztowne, a nawet doprowadzić do konieczności wymiany skrzyni biegów. Wymiana skrzyni biegów w przypadku nowoczesnych przekładni to wydatek sięgający nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.

*Pitting – tzw. zużycie wykruszające –przyczyną jest zmęczenie warstwy wierzchniej. Pitting występuje w układach, które są bezpośrednio w kontakcie z substancją smarującą. Proces zużycia wykruszającego składa się z trzech etapów. Pierwszym z nich jest tworzenie się mikroszczelin pod wpływem zmęczenia. Drugim jest rozrywanie (powiększanie) mikroszczelin pod wpływem wtłaczanego smaru przy przetaczaniu elementów względem siebie. Trzecim etapem jest wyrywanie cząstek materiału z warstwy.