Zatrzymanie kierowcy. Czy policjant musi mieć powód?

W sieci często można natknąć się na komentarze sugerujące, że policjant nie ma podstaw do zatrzymania samochodu bez konkretnej przyczyny. W pewnym sensie jest to prawda, chociaż w wielu przypadkach, jak np. podczas rutynowej kontroli, zatrzymanie auta jest całkowicie uzasadnione. Tak samo można podejść do kwestii badania trzeźwości, nawet gdy nie ma jednoznacznego powodu podejrzewać, że kierowca spożywał alkohol. Oto dokładniejsze wyjaśnienie tej kwestii.

Policjant zawsze musi działać w granicach przepisów prawa. Oznacza to, że gdy funkcjonariusz podejmuje interwencję, obowiązują go inne zasady niż zwykłego obywatela, który ma swobodę działań, o ile nie są one sprzeczne z prawem. Policjant z kolei może podejmować jedynie te działania, które są wyraźnie dozwolone przez prawo.

Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, w szczególności art. 129 ust. 2, policjant ma jasno określone uprawnienia. W artykule tym wymieniono wszystkie czynności, jakie może podjąć wobec kierowcy i pojazdu w trakcie kontroli drogowej. W skrócie są to:

• weryfikacja tożsamości uczestników ruchu,
• wydawanie poleceń dotyczących sposobu korzystania z drogi,
• wydawanie dyspozycji dotyczących użytkowania pojazdu,
• kontrola dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem,
• sprawdzanie dokumentu potwierdzającego prawo użytkowania pojazdu,
• weryfikacja danych o pojeździe,
• weryfikacja danych o kierowcy,
• odczyt licznika przebiegu,
• kontrola zezwoleń na transport,
• badanie stanu trzeźwości lub obecności substancji odurzających,
• ocena stanu technicznego,
• sprawdzenie wymaganych elementów wyposażenia,
• analiza warunków transportu (ładunek, wymiary, wagi, naciski),
• sprawdzenie zapisów urządzenia rejestrującego jazdę,
• zatrzymanie dokumentów umożliwiających kierowanie lub korzystanie z pojazdu w określonych sytuacjach przewidzianych prawem,
• wystąpienie z wnioskiem o badanie stanu zdrowia kierowcy w uzasadnionych przypadkach,
• uniemożliwienie kierowania pojazdem w przypadkach przewidzianych przepisami.

Teoretycznie i zgodnie z prawem policja musi mieć podstawę do zatrzymania pojazdu i zobowiązana jest ją przedstawić przed rozpoczęciem kontroli. W praktyce jednak przyczyn tych jest tyle, że właściwie każda kontrola drogowa znajdzie swoje uzasadnienie. Wystarczy, że będzie to kontrola dokumentów czy obowiązkowego wyposażenia.

Używając więc prostszego języka, policjant może zatrzymać pojazd pod praktycznie każdym pretekstem, o ile poda jakikolwiek powód z listy wymienionej wyżej.