Wyprzedzanie, omijanie, cofanie - powtórka z przepisów

Nieprawidłowe wyprzedzanie to czwarta najczęstsza przyczyna wypadków na drogach w Polsce. W 2013 r. z powodu niewłaściwie przeprowadzonego manewru tego typu doszło do 1688 wypadków (5,8 proc. wszystkich wypadków), w których zginęło 187 osób, a 2219 zostało rannych (odpowiednio 8,2 proc. i 5,9 proc. ofiar).

Przepisy w kwestii wyprzedzania są jasne. Zabrania się wyprzedzania pojazdów (zarówno silnikowych, jak i innych, np. rowerów):

• w miejscach, gdzie zakazują tego znaki drogowe;
• na przejściach dla pieszych i bezpośrednio przed nimi, z wyjątkiem takich, na których ruch jest kierowany;
• na przejazdach dla rowerzystów i bezpośrednio przed nimi;
• na przejazdach tramwajowych z wyjątkiem przejazdów o ruchu kierowanym;
• na przejazdach kolejowych.

Ponadto pojazdów silnikowych nie wolno wyprzedzać:

• na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub takim, na którym ruch jest kierowany (np. z sygnalizacją świetlną);
• przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia;
• na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi.

Dwa ostatnie zakazy nie obowiązują na jezdniach jednokierunkowych, a także dwukierunkowych, ale pod warunkiem, że kierujący nie wjeżdża na część jezdni przeznaczoną do ruchu w kierunku przeciwnym.

Zasadniczo pojazdy można wyprzedzać tylko po ich lewej stronie. Od tej reguły jest kilka wyjątków. Pojazd sygnalizujący skręt w lewo wyprzedzamy zawsze z prawej strony. Także pojazd szynowy może być wyprzedzany tylko ze strony prawej, chyba że położenie torów uniemożliwia taki manewr lub wykonujemy go na jezdni jednokierunkowej.

Przepisy dopuszczają wyprzedzanie z prawej strony innych pojazdów pod warunkiem, że przemieszczamy się po drodze z kilkoma wyznaczonymi pasami ruchu (dwoma, trzema itd.):

• na jezdni jednokierunkowej,
• na jezdni dwukierunkowej, jeżeli co najmniej dwa pasy ruchu na obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym przeznaczone są do jazdy w tym samym kierunku.

Na obszarze zabudowanym obowiązuje zakaz wyprzedzania pojazdów uprzywilejowanych. Jednak poza obszarem zabudowanym taki manewr jest dopuszczalny. Należy pamiętać, że w trakcie wyprzedzania roweru, wózka rowerowego, motoroweru, motocykla bądź kolumny pieszych trzeba zachować odpowiedni odstęp. Musi on wynosić przynajmniej 1 metr.

Zanim zaczniemy wyprzedzać musimy się upewnić, że:

• mamy odpowiednią widoczność i dostatecznie dużo miejsca do wykonania manewru,
• kierujący jadący za nami nie rozpoczął wyprzedzania,
• kierujący przed nami jadący tym samym pasem nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.

Kierowca wyprzedzanego pojazdu nie ma prawa przyspieszać zarówno wtedy, gdy jest wyprzedzany, jak i tuż po tym, jak został wyprzedzony. Podczas jazdy we mgle poza obszarem zabudowanym kierujący pojazdem silnikowym jest zobowiązany do dawania krótkich sygnałów dźwiękowych w czasie wyprzedzania.

Pamiętajmy, że znaki zakazujące wyprzedzania ustawiane są w danych miejscach nie bez powodu. Nie powinniśmy ich lekceważyć, tak samo, jak linii ciągłej czy zasady zabraniającej wyprzedzania podczas podjazdu pod wzniesienia.

Do samego manewru trzeba podejść z głową. Upewnijmy się, że mamy dobrą widoczność. Czasami lepiej poczekać kilka minut, niż ryzykować i wyprzedzać w niebezpiecznym miejscu. Jeśli jedziemy za kierowcą, który ma lokalne tablice rejestracyjne, to możliwe, że wkrótce skręci i "otworzy" nam drogę. Zastanówmy się też, czy warto podejmować się wyprzedzania, jeśli sami niedługo będziemy zmieniać kierunek ruchu lub kończyć podróż.

Nie powinno się "siedzieć na zderzaku" poprzedzającego pojazdu. Jest to nie tylko niebezpieczne, ale utrudnia wyprzedzanie. Zachowanie większego dystansu zapewnia nam lepszą widoczność. Poza tym będziemy mogli szybciej, a co za tym idzie bezpieczniej wykonać manewr wyprzedzania. Będziemy mogli zacząć przyspieszać już na swoim pasie, a nie dopiero po wjechaniu na pas przeciwny.

Omijanie jest łatwiejszym manewrem w porównaniu do wyprzedzania, ale i podczas jego wykonywania trzeba zachować czujność. W 2013 r. doszło do 565 wypadków w trakcie przejeżdżania obok nieporuszających się uczestników ruchu lub przeszkód. Zginęły w nich 53 osoby, a 596 zostało rannych. W ubiegłym roku na drogach zginęło 326 pieszych z powodu "nieprawidłowego zachowania kierujących", m.in. na przejściach przez jezdnię.

Z tego powodu koniecznie trzeba pamiętać o zakazie, który mówi: kierującemu pojazdem zabrania się omijania pojazdu, który jechał w tym samym kierunku, lecz zatrzymał się w celu ustąpienia pierwszeństwa pieszemu. Prawo o ruchu drogowym mówi także, że nie wolno omijać pojazdów oczekujących przed przejazdem kolejowym, jeżeli manewr wiązałby się z wjazdem na pas dla przeciwnego kierunku ruchu.

Jeżeli pojazd przed nami nagle się zatrzymuje nie rozpoczynajmy bezmyślnie manewru omijania. Możliwe, że stanął po to, aby przepuścić pieszego, którego nie zauważyliśmy.

Podczas cofania kierujący musi ustąpić pierwszeństwa innym uczestnikom ruchu. Jest zobowiązany do zachowania szczególnej ostrożności i sprawdzenia, czy jego manewr nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia.

Jeśli nie jest w stanie sprawdzić, czy za jego pojazdem znajduje się przeszkoda, to w świetle przepisów powinien poprosić o pomoc inną osobę. Zabrania się cofania:

• na moście,
• na wiadukcie
• w tunelu,
• na autostradzie,
• na drodze ekspresowej.