Spaliny w warsztatach samochodowych - jak zapewnić ludziom bezpieczeństwo?

Raz po raz słyszymy o zatruciach, a nawet śmierci ludzi, którzy zostawili pracujące auto w garażu. Miało być odpalone tylko na chwilę, żeby pojazd „się rozgrzał”, a skończyło się tragedią. To pokazuje, jak dużym niebezpieczeństwem są spaliny samochodowe w zamkniętych pomieszczeniach. W szczególny sposób narażeni są na nie pracownicy warsztatów samochodowych, stacji diagnostycznych, garaży straży pożarnej i pogotowia ratunkowego. Przyjrzyjmy się bliżej obowiązującym przepisom i technologiom, które mają za zadanie chronić ludzkie życie w pomieszczeniach, gdzie dochodzi do emisji spalin.

Spaliny zawierają cały szereg szkodliwych substancji, takich jak benzen, tlenki azotu, tlenki siarki, węglowodory (HC) i ich pochodne, ołów i jego związki, sadza, dym i metale, które w określonych stężeniach mogą doprowadzić do ciężkich zatruć, a nawet do śmierci. Przy tym wszystkim, niewiele takich „sesji ze spalinami” potrzeba, żeby odnieść poważny uszczerbek na zdrowiu. Osoby, które pracują w przestrzeniach zamkniętych, gdzie auta są włączane – nawet stosunkowo krótko, ale regularnie – muszą być chronione przed niekorzystnym działaniem spalin. Tu naprawdę nie ma miejsca na redukcję kosztów i „jakoś to będzie”. Tu stawka jest zbyt wysoka - chodzi o życie i zdrowie ludzkie.

Na początek garść przepisów regulujących omawianą kwestię. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów „w pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji”. Dalej mamy jeszcze: „Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają odrębne przepisy i Polskie Normy”. Jak to się ma konkretnie do pomieszczeń, gdzie występuje konieczność utrzymywania silnika spalinowego w ruchu? Takie stanowiska muszą być wyposażone w miejscowy odciąg spalin z rury wydechowej pojazdu. Właściwie zamontowany, dobrej jakości, certyfikowany odciąg to gwarancja, że spaliny będą efektywnie odbierane wprost z rury wydechowej.

Poszukując odciągu, w pierwszej kolejności powinniśmy zwrócić uwagę przede wszystkim na to, czy posiada on:

• wentylator o mocy gwarantującej skuteczne usuwanie spalin,
• przewód elastyczny o odpowiedniej odporności temperaturowej i właściwie dobranej średnicy,
• ssawę o konstrukcji pozwalającej na szybkie podłączenie i rozłączenie jej do rury wydechowej pojazdu oraz umożliwiającej wsunięcie do niej sondy służącej pomiarowi toksyczności spalin lub zadymienia

Samochody osobowe, dostawcze i ciężarowe oraz maszyny specjalne – każdy rodzaj urządzenia będzie wymagał innego typu odciągu spalin. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na wydajność odciągu oraz na średnicę przewodów elastycznych, którymi odsysanie się dokonuje. I tak – dla samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony stosuje się odciągi o wydajności 400-600 m3/h oraz przewody o średnicy 100mm. Dla pojazdów o dopuszczalnej masie całkowite powyżej 3,5 tony stosuje się odciągi o wydajności 800-1200 m3/h i średnicy węża odciągowego 150 mm. Kolejna kwestia to odporność termiczna węży i elementów mocujących do rury wydechowej. Przy standardowych zastosowaniach do aut wymaga się odporności termicznej na poziomie 150 0C.

Osobną kategorią w kontekście odciągów spalinowych są maszyny specjalne. Tu wiele zależy od indywidualnych cech danej maszyny. Najczęściej jednak maszyny specjalne wymagają przewodów odciągowych o zwiększonej średnicy (często jest to 200mm) i wysokiej odporności termicznej ( 300 0C i więcej).

Wydajność odciągu spalin i odporność przewodów elastycznych na temperatury to jedno. Innym istotnym aspektem, który należy wziąć pod uwagę jest typ konstrukcji odciągu. Rozwiązania konstrukcyjne oferują różne sposoby ich użycia i funkcjonalności. Przyjrzyjmy się rozwiązaniom konstrukcyjnym jakie znajdziemy na rynku odciągaczy:

ODCIĄGI WISZĄCE POJEDYNCZE I PODWÓJNE

Składają się wentylatora mocowanego na przykład do ściany oraz węża odciągowego zakończonego ssawką, którą zakłada się na wydech spalin w samochodzie lub maszynie. Zwykle wąż podtrzymywany jest za pomocą balansera. Tego typu odciągi najczęściej spotykamy w małych warsztatach.

ODCIĄGI BĘBNOWE

W przypadku odciągu bębnowego wąż nawinięty jest na samozwijalny bęben. Odciągi te mogą współpracować z wentylatorami mocowanymi bezpośrednio do bębna lub z wentylatorami dachowymi. Urządzenia te mogą różnić się rodzajem bębna – albo jest to bęben z napędem sprężynowym, albo z napędem elektrycznym. Napęd sprężynowy umożliwia odwijanie się przewodu ręcznie, natomiast nawijanie jest samoczynne za pomocą mechanizmu sprężynowego. Rozwijanie węża w układzie elektrycznym odbywa się przy pomocy pilota lub przewodu kablowego. „Elektryki” najczęściej stosuje się tam, gdzie urządzenie trzeba podwiesić wysoko, poza zasięgiem ramion pracownika.

ODCIĄGI KANAŁOWE PODPODŁOGOWE

W dużych warsztatach, gdzie mamy do czynienia z większą liczbą stanowisk diagnostycznych, stosuje się instalacje kanałowe podpodłogowe. Centralna instalacja do odprowadzania spalin zamontowana pod posadzką warsztatu to niewątpliwa wygoda dla mechaników, jednak montaż takiego systemu musi być wykonany już na etapie budowy obiektu. Dla bardzo dużych hal stosuje się najczęściej system automatyczny, składający się z przepustnic sterowanych siłownikami. W przypadku mniejszych warsztatów sprawdzi się rozwiązanie odciągu z przewodem elastycznym chowanym w kanale pod posadzką. Jeszcze innym rozwiązaniem jest odciąg z przewodem elastycznym podłączanym do gniazda przyłączeniowego w podłodze. W tym rozwiązaniu możemy stosować dowolną średnicę przewodu elastycznego. Ponadto, daje to możliwość wykorzystania jednego przewodu do kilku stanowisk (przewód jest podłączany do gniazda, przy którym aktualnie stoi samochód).

ODCIĄGI NADPODŁOGOWE Z WÓZKIEM JEZDNYM

Instalacje kanałowe nadpodłogowe składają się z kanału odciągowego samouszczelniającego z wózkiem jezdnym, do którego podłączony jest zestaw wężowy z balanserem lub bębnowy odsysacz spalin. Systemy odciągowe z kanałem samouszczelniającym lub prowadnicą podwieszoną do sufitu (belką jezdną) są niezastąpione we współpracy z pojazdami straży pożarnej, pogotowia ratunkowego i innych jednostek ratowniczych, gdzie wymagana jest pełna gotowość do szybkiego opuszczenia garażu. Dla jednostek szybkiego reagowania systemy te najczęściej wyposaża się w uchwyty z wbudowanym elektromagnesem, służącym do mocowania go do zwory znajdującej się na karoserii samochodu. W momencie wyjazdu samochodu wózek odsysacza przesuwa się po prowadnicy lub po kanale samouszczelniającym. Na końcu kanału znajduje się wyłącznik krańcowy, który powoduje automatyczne odłączenie elektromagnesu ssawy od pojazdu.

ODCIĄGI MOBILNE

Odciągi mobilne zwykle są to odciągi stosunkowo małe. Wentylator w odciągu mobilnym znajduje się na wózku jezdnym. Odciągi mobilne znajdują zastosowanie w małych warsztatach, gdzie liczy się elastyczność.

Powyżej przedstawiliśmy wytyczne odnośnie doboru odciągów spalin i przedstawiliśmy rodzaje odciągów. Pamiętajmy przy tym, że specyfika pracy każdej firmy jest inna. Różne są też uwarunkowania występujące w poszczególnych obiektach. Jeśli chcemy dobrać właściwe urządzenia i zbudować optymalny system odciągowy, to znaczy taki, które da nam gwarancję bezpieczeństwa i będzie zgodny z przepisami, a jednocześnie będzie to system wygodny w użyciu, to najlepiej udać się do specjalistów, którzy pomogą nam dokładnie dobrać urządzenia. Wsparcie specjalistów to także gwarancja, że system będzie optymalny, a więc ani za mały, ani za duży. W Polsce zdecydowanie rekomendujemy specjalistów z Mastervent – producenta węży technicznych oraz dystrybutora uznanych marek z zakresu sprzętu wentylacyjnego i klimatyzacyjnego. Bazując na ich wiedzy i obszernym katalogu, będziemy mogli bardzo precyzyjnie dostosować urządzenia odciągowe do naszej infrastruktury i specyfiki wykonywanej pracy.