Zużyte opony są odpadem problematycznym. Nie można ich tak po prostu wyrzucić do kosza ze śmieciami zmieszanymi. Taki zakaz ujęty jest w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach. Można je natomiast oddać do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, choć trzeba liczyć się z pewnymi ograniczeniami. Co dalej dzieje się z wyrzuconymi oponami?
Jak można ponownie wykorzystać opony?
Z uwagi na fakt, że opony bardzo długo się rozkładają, mogą zalegać na wysypiskach śmieci przez dziesiątki lat. Znacznie lepszym, proekologicznym działaniem jest danie im drugiego życia w postaci recyklingu. Można je bieżnikować, ale możliwe jest to tylko jednokrotnie. Istnieje też możliwość wykorzystania opon jako surowca wtórnego. Co ciekawe, producenci mają obowiązek odzyskania 75 proc. wyprodukowanego ogumienia, a odzyskiem trudnią się takie organizacje jak Centrum Utylizacji Opon.
Jak przetwarzane są zużyte opony?
Recykling opon samochodowych polega na tym, że rozkłada się je do pierwotnej postaci surowców. Guma z ogumienia wykorzystywana jest do tworzenia nowych produktów, jak:
- uszczelki,
- elementy galanterii, jak obcasy,
- dywaniki samochodowe,
- wycieraczki,
- gumowe nawierzchnie boisk typu orlik,
- materiały izolacyjne.
Opona jest produktem wielomateriałowym, czyli powstaje z wykorzystaniem mieszanki kauczuków naturalnych i syntetycznych oraz nierozciągliwych włóknin czy drutów, których zadaniem jest wzmocnienie konstrukcji i utrzymanie pożądanego, właściwego kształtu ogumienia.
Przy recyklingu materiałowym opona jest cięta, rozdrabniana na jak najmniejsze kawałki, a następnie rozpuszczana. Powstaje guma, która podlega obróbce termicznej. Uzyskuje się różnej wielkości cząsteczki gumy, ale i stal czy odpady tekstylne. Wadą materiałowego recyklingu opon jest pochłanianie ogromnej ilości energii – szacuje się, że jest to nawet około 125 kWh na 1 tonę opon, a wszystkiemu towarzyszy duża emisja hałasu.
Do rozdrabniania opon wykorzystywany jest też ciekły azot w ramach kriogenicznej metody ich rozdrabniania.
Recykling opon może również polegać na odzysku energetycznym, kiedy to ogumienie spala się w specjalnych piecach i służy on do zasilania np. cementowni. Cementownie wykorzystują je jako alternatywne paliwo. Ponieważ technologia produkcji w takich zakładach wymaga stosowania w piecach najwyższej temperatury, znacznie wyższej w porównaniu z piecami w ciepłowniach, cementownie spalają opony w całości.
W zależności od technologii, jaka stosowana jest w cementowni, ogumienie w ramach odzysku energetycznego może być spalane w częściach, po jego rozdrobnieniu, lub w całości. Opony mają wyższą kaloryczność od węgla kamiennego, a w efekcie ich spalania nie powstaje popiół. W porównaniu z węglem podczas spalania ogumienia emitowanych jest mniej szkodliwych gazów do atmosfery, głównie dwutlenku węgla i dwutlenku siarki.
Polski rynek recyklingu opon
Na polski rynek co roku trafia do 200 tys. ton opon. Zaledwie 15 proc. z nich poddawanych jest recyklingowi. Prezes zarządu Recykl Organizacja Odzysku i wiceprezes Grupy Recykl, Maciej Jasiewicz mówi, że to za mało. "Chcielibyśmy, aby większy procent naszej produkcji był ulokowany w recyklingu materiałowym. Niestety, nie pomagają przepisy, które ograniczają obowiązek recyklingu do wspomnianych 15 proc. Zmiana wymaga rozporządzenia ministra środowiska, który – mamy nadzieję – w najbliższym czasie określi wyższe poziomy recyklingu właśnie dla odpadów ze zużytych opon" – dodaje.
Centrum Utylizacji Opon Organizacji Odzysku podaje, że rocznie na świecie produkuje się nawet 22,5 mln ton ogumienia. W Polsce większość zużytych opon podlega odzyskowi energetycznemu, a 20 proc. poddawanych jest recyklingowi materiałowemu.
Odpowiednia utylizacja i recykling opon to bardzo ważne kwestie dla środowiska naturalnego. Pozwalają one bowiem na wyeliminowanie istotnych źródeł degradacji natury.
