Subaru Symmetrical AWD – o co w tym chodzi?
Od wielu lat samochody marki Subaru kojarzą się z napędem na cztery koła i to najlepszym. Nazwa Symmetrical AWD wyrobiła sobie nie mniejszą renomę niż quattro, choć w przeciwieństwie do rozwiązania niemieckiego producenta, Subaru nie używa jej w nazewnictwie swoich modeli. Wiele osób uważa, że japoński napęd 4x4 jest najlepszy. Skąd się wzięło to przekonanie i czy jest słuszne?
Symetryczny układ napędu na cztery koła - mniej więcej tak należałoby to tłumaczyć. Wiele osób źle rozumie ideę tego rozwiązania. Jeśli uważasz, że chodzi o stały napęd 4x4 z równym rozdziałem siły napędowej to już zabrnąłeś w kozi róg.
Idea Symmetrical AWD (S-AWD) jest nieco inna i nie ma nic wspólnego z podziałem siły napędowej na osie. Chodzi o ruchome części układu napędowego, które po przecięciu całego samochodu wzdłuż osi, stanowią lustrzane odbicie, a wszelkiego rodzaju wały i wałki napędowe znajdują się w osi samochodu. Zaczynając od wału korbowego silnika, który zawsze jest umieszczony wzdłużnie, poprzez sprzęgło, wałki w skomplikowanych skrzyniach biegów doprowadzające moment obrotowy do dyferencjałów, na głównym wale napędowym kończąc – wszystkie te elementy znajdują się dokładnie na środku. Co więcej, przednie i tylne półosie mają równą długość. Do tego dochodzi idea stosowania silnika typu boxer.
Wszystko to sprawia, że układ napędowy Subaru z systemem S-AWD pozostając dokładnie na środku pojazdu i mocowany maksymalnie nisko, daje ponadprzeciętne właściwości jezdne i doskonałe wyważenie samochodu. Każdy, kto choć chwilę jeździł jakimkolwiek Subaru z S-AWD po śniegu, wie o co chodzi. Tego typu układ napędowy nieco inaczej obciąża elementy zawieszenia, wpływa na wyczuwalną różnicę w położeniu środka ciężkości, co w efekcie daje bajeczne wręcz prowadzenie przy zachowaniu odpowiedniej miękkości zawieszenia.
Kluczem jest tak naprawdę skrzynia biegów, która w Subaru jest bardzo skomplikowanym i dlatego tak drogim podzespołem. W jednej obudowie mieści się nie tylko przekładnia i przedni mechanizm różnicowy, ale także centralny mechanizm różnicowy i wszystkie elementy układu napędowego, które inni producenci by nie komplikować sobie sprawy umieszczają w skrzyni rozdzielczej lub przy tylnej osi (sprzęgła wielopłytkowe). Dlatego też skrzynia biegów Subaru S-AWD stanowi swoistą konstrukcję zespoloną, będącą jednocześnie skrzynią rozdzielczą.
Drugim kluczem do doskonałości układu napędowego S-AWD jest rezygnacja z półśrodków. Nie każdy o tym wie, że jest wiele konstrukcji o nazwie Symmetrical AWD, które diametralnie się od siebie różnią. Nie każde Subaru S-AWD jest wyposażone w centralny mechanizm różnicowy. Niektóre modele z automatyczną skrzynią biegów mają zamiast niego sprzęgło wielopłytkowe sterowane hydraulicznie. W przeciwieństwie do wielu podobnych rozwiązań z dołączaną osią tylną, w Subaru już wstępnie jest ono zablokowane, co przekłada się na efekt stałego napędu na cztery koła. Sterowane poprzez elektronikę może zareagować szybciej i jednocześnie łagodniej od najlepszej innej tego typu konstrukcji, czyli sprzęgła firmy Haldex piątej generacji, które potrafi zaskoczyć kierowcę nagłą zmianą charakterystyki prowadzenia samochodu. Jak więc widać, nawet w najprostszych rozwiązaniach opartych na sprzęgle dołączającym napęd, Subaru nie stosuje tanich i prostych chwytów odkładając na bok m. in. względy ekologiczne, przedkładając nad nie względy bezpieczeństwa.
Inne rozwiązania Symmetrical AWD to centralny mechanizm różnicowy stożkowy lub planetarny blokowany szperą cierną lub sprzęgłem płytkowym. Najwyższy poziom to oczywiście układy napędowe modeli serii STi, które również w innych mechanizmach różnicowych niż centralny dyferencjał mają szpery lub elektronicznie sterowane sprzęgła. Ponadto centralny mechanizm różnicowy sterowany jest dwiema szperami (LSD) (elektroniczną i mechaniczną), z możliwością wstępnego ustalenia jego spięcia przez kierowcę. W zależności od potrzeb kierowcy mechanizmy różnicowe działają na dwa sposoby, tak by zawsze zapewnić najskuteczniejsze przenoszenie siły napędowej na koła (maksymalne spięcie dyferencjałów) lub maksymalną stabilność w zakręcie (mniejsze spięcie dyferencjałów i stały rozdział napędu pomiędzy osiami/kołami).
Czy Subaru Symmetrical AWD jest jedyny w swoim rodzaju?
W pewnym sensie tak, ponieważ podobnego rozwiązania, tj. symetryczny układ napędowy połączony z silnikiem typu boxer umieszczonym z przodu nie stosuje nikt inny. Jednak wystarczy nieco przyjrzeć się układowi napędowemu Porsche 911 Carrera 4 by znaleźć podobieństwa. Ponadto prawie symetrycznym układem napędowym od lat mogłoby się pochwalić Audi w modelach z silnikiem umieszczonym wzdłużnie. Już w latach 80. i 90. inżynierowie z Ingolstadt potrafili zrobić ze skrzynią biegów prawie to samo co Subaru i zespolili przekładnię, skrzynię rozdzielczą oraz dwa mechanizmy różnicowe w jednej obudowie. Jednak Audi nie robi dokładnie symetrycznej skrzyni biegów, bowiem napęd na przednia oś wyprowadzany jest klasycznym, przednim wałem napędowym umieszczonym z boku, napędzanym kołami zębatymi (np. Audi A4) lub łańcuchem (np. Audi Q7). Również Audi R8 ma bardzo zbliżony do symetrycznego układ napędowy. Najbliżej idei symetrycznego układu był model Audi quattro z lat 80., w którym zastosowano centralny dyferencjał z mechaniczną blokadą umieszczony w skrzyni biegów i przekazujący moment obrotowy bezpośrednio na wał przedni i tylny, umieszczone w osi pojazdu.
Warto wspomnieć, że wiele układów napędowych z silnikiem umieszczonym wzdłużnie i napędem na tylną oś ma układ symetryczny, ale już nie AWD.
