Łożysko wyciskowe sprzęgła – zasada działania i eksploatacja

Łożysko wyciskowe jest dziś nieodłącznym elementem układu wysprzęglania, wymienianym przy okazji wymiany samego sprzęgła. Ten prosty element wytrzymuje zazwyczaj cały okres eksploatacji sprzęgła i nie warto na nim oszczędzać.

Opisywaliśmy już wcześniej budowę i zasadę działania układu włączania i wyłączania sprzęgła, a jego nieodłącznym elementem jest mechanizm wyciskowy z łożyskiem wyciskowym, które często jest nazywane łożyskiem oporowym, gdyż pokonuje opór sprężyny centralnej sprzęgła. Łożysko wyciskowe osadzone centralnie na osi sprzęgła służy do wyłączania sprzęgła poprzez przeniesienie siły z pedału i siłownika hydraulicznego (rzadziej mechanicznego) na sprężynę talerzową. Naciskając (rzadziej odciągając) sprężynę talerzową odciąga ono docisk od tarczy sprzęgła. Przenosi zatem duże obciążenia. Ważne jest jego prawidłowe ustawienie podczas montażu tak samo jak ustawienie samego sprzęgła. Niektóre łożyska wyciskowe mają system zatrzaskiwania lub centrujący, co całkowicie lub częściowo eliminuje błędy montażowe.

Już w latach 60. opatentowano łożysko wyciskowe samocentrujące, czyli takie, które samo dopasowuje się do osi rotacji względem sprężyny talerzowej. Pozwoliło to nie tylko na łatwiejszy montaż, ale także zmniejszenie temperatury pracy i tym samym poprawienie niezawodności. Dziś w zasadzie nie zdarzają się awarie tego elementu, a wcześniejsza wymiana łożyska wiąże się praktycznie zawsze z oszczędnościami poczynionymi przez właściciela pojazdu lub mechanika podczas poprzedniej wymiany sprzęgła przeprowadzonej bez wymiany łożyska.

Niedługo później, bo w latach 70. w zespole łożyska wyciskowego pojawiły się elementy z tworzyw sztucznych i kompozytów, które zmniejszyły koszty produkcji i masę łożyska. Coraz częściej łożysko wyciskowe jest zintegrowane z dźwignią, na którą działa wysprzęglik lub nawet z wysprzęglikiem (wysprzęglik centralny), co znów powoduje niższe koszty produkcji i kolejny spadek masy.

Przy wymianie lub serwisowaniu łożyska oporowego należy równocześnie sprawdzić dokładnie stan takich elementów sprzęgła jak sprężyny pedału, linki lub układu hydraulicznego czy widełek wyłączających.

*Łożysko wyciskowe sprzęgła spotykane jest zarówno w układach sprzęgłowych sterowanych mechanicznie jak i hydraulicznie. Zadaniem łożyska wyciskowego jest włączanie i wyłączanie sprzęgła poprzez realizację nacisku na sprężynę talerzową docisku sprzęgła. Łożysko wyciskowe to najczęściej specjalnie przekonstruowane łożysko kulkowe skośne, choć zdarzają się również inne rozwiązania. Wśród konstruktorów współczesnych sprzęgieł samochodowych zauważa się tendencję do stosowania układów typu CSC (Concentric Slave Cylinder), gdzie siłownik hydrauliczny i łożysko wyciskowe sprzęgła stanowią jeden zintegrowany element.

Typowym objawem zużycia łożyska wyciskowego jest charakterystyczny szum, który występuje w momencie wciśnięcia pedału sprzęgła i ustępuje po jego zwolnieniu. Mogą pojawiać się także problemy z skokową pracą pedału sprzęgła, bądź utrudnioną zmianą przełożeń. Teoretycznie trwałość tego elementu jest zbliżona do trwałości całego sprzęgła. Zużycie może nastąpić szybciej jeżeli kierowca ma tendencję do nadużywadentsprzęgła (np. trzyma wciśnięty pedał podczas postoju na światłach).

Jeżeli uszkodzeniu uległo wyłącznie łożysko (lub wysprzęglik CSC) można wymienić jedynie ten element.

Natomiast w przypadku wymiany zespołu sprzęgłowego (tarcza sprzęgłowa, docisk sprzęgła i ewentualnie dwumasowe koło zamachowe) pomijanie wymiany łożyska wyciskowego jest ekonomicznie nieuzasadnione nawet, jeżeli jest ono sprawne. Coraz częściej producenci konfekcjonując zestawy sprzęgłowe dołączają do pakietu także łożysko.

W ofercie naszego sklepu znajdują się łożyska sprzęgła firm: Luk, Sachs, Valeo, a także Meyle, SKF, Statim, Blue Print czy Japanparts.*