Jak uruchomić i pojechać rosyjskim czołgiem T‑72?

Uruchomienie czołgu T-72 nie jest szczególnie trudne, ale – jak mówi właściciel czołgu – ważne, by kierowała nim osoba czująca mechanikę, rozumiejąca ruch dużej maszyny. Najlepiej doświadczony i sprawny fizycznie, dość silny kierowca.

Pod tekstem znajdują się zdjęcia z opisem

1. Do czołgu można się dostać tylko przez właz przedni (owalne wejście pod lufą skierowaną na wprost). Właz musi być otwarty! Jego otwarcie wymaga specjalnego narzędzia (patrz zdjęcie poniżej), które zazwyczaj jest dobrze ukryte w czołgu i tylko załoga wie, gdzie się znajduje.
2. Po wejściu na fotel kierowcy znajdź po lewej stronie z tyłu (pozycja na godzinie 7), na wysokości głowy, główny włącznik prądu w postaci metalowego \grzybka. Należy go mocno wcisnąć i przejść do panelu poniżej.
3. Ok. 20-30 cm poniżej znajdują się cztery umieszczone obok siebie przełączniki, które należy przełączyć w pozycję górną.
4. Obróć się do przodu i znajdź po lewej stronie z przodu (na godzinie 11, mniej więcej na wysokości lewego drążka kierowania) metalową klapkę z tabliczką z napisami.
5. Odchyl klapkę do przodu i przełącz wszystkie widoczne przełączniki (do przodu) - po sześć w dwóch pionowych rzędach. Wyżej, pod metalową ramką, są dwa dodatkowe przełączniki, do których jest trudniejszy dostęp – tych nie przełączaj.
6. Po prawej stronie obok prawego drążka kierującego znajduje się dźwignia skrzyni biegów z opisanymi pozycjami. Aby uruchomić czołg, należy umieścić drążek na pozycji 0 (zero) – druga od kierowcy.
7. Po lewej stronie, analogicznie w tym samym miejscu co po prawej drążek zmiany biegów, znajduje się mniejsza dźwignia ręcznego ustawiania gazu.
8. Wciśnij gałkę na dźwigni i przesuń ją do przodu, do pierwszego oporu (ok. 1/3 długości pełnego ruchu). Czołg jest gotowy do uruchomienia.
9. Pod nogami znajdują się trzy pedały ustawione tak samo, jak w samochodach z ręczną skrzynią biegów. Lewy to pedał sprzęgła.
10. Wróć w miejsce z 12 przełącznikami pod klapką (z przodu, godzina 11). Nad nimi znajduje się duży okrągły przycisk oblany gumą, a obok (bliżej przodu czołgu) mała metalowa klapka, pod którą jest drugi taki sam przycisk.
11. Wciśnij pedał sprzęgła.
12. Odchyl klapkę do góry. Naciśnij najpierw pierwszy przycisk bez klapki (słychać mechanizm pompy oleju), a następnie, trzymając ten przycisk, wciśnij drugi pod klapką – to przycisk rozrusznika. Trzymaj, aż silnik się uruchomi.

• Pod nogami znajdują się trzy pedały ustawione tak samo, jak w samochodach z ręczną skrzynią biegów. Jeśli środkowego (hamulca) nie da się wciskać, oznacza to, że jest zablokowany. Aby go odblokować, wciśnij go bardzo mocno – uwolni go specjalna zapadka. Aby ponownie zablokować (przy wyłączaniu czołgu), należy wcisnąć maksymalnie pedał hamulca i pociągnąć dźwignię umieszczoną dokładnie przed kierowcą. Steruje ona zapadką blokującą pedał.
• Po obu stronach przed rękami kierowcy (na godzinie 11 i 1) znajdują się dwa duże identyczne drążki, które można pociągnąć do siebie. Są to drążki do sterowania czołgiem. Pociągnięcie do siebie jednego z nich powoduje obrót czołgu w stronę odpowiadającą położeniu drążka (lewy drążek – obrót w lewo, prawy drążek – obrót w prawo).
• Obok prawego drążka znajduje się dźwignia skrzyni biegów z opisanymi pozycjami. Czołg ma siedem biegów do przodu, bieg wsteczny (położenie dźwigni najbliżej kierowcy) oraz bieg neutralny (druga pozycja od kierowcy). Należy zawsze przełączać biegi po kolei, włączając każdy osobno – nie wolno przełączać o kilka biegów jednym ruchem!
• Po uruchomieniu czołgu (patrz instrukcja wyżej) z wciśniętym pedałem sprzęgła należy włączyć drugi bieg – z pozycji zero (neutralnej) najpierw włącz pierwszy bieg, po czym zmień na drugi. Jest to najniższy bieg do normalnej jazdy. Natomiast pierwszy bieg służy tylko do manewrowania lub jazdy bardzo precyzyjnej.
• Po włączeniu drugiego biegu puść pedał sprzęgła – czołg powinien ruszyć.
• Aby włączyć wyższy bieg (szybsza jazda), wciśnij pedał sprzęgła i przełącz na trzeci bieg. Nie przejmuj się tym, że czołg mocno zwolnił lub się zatrzymał. Aby zwiększyć prędkość jazdy, włączaj kolejne biegi.
• Pedał hamulca służy do hamowania, a pedał gazu do przyspieszania. Puszczenie pedału gazu i wciśnięcie sprzęgła mocno spowalnia czołg, szczególnie w terenie. Jeszcze mocniej spowalnia go zmiana biegów na niższe, więc hamowanie często nie jest potrzebne.
• Aby zwolnić i zatrzymać się, zmieniaj biegi na niższe po kolei, aż do biegu neutralnego. Zablokuj pedał hamulca i ustaw ręczny gaz na pozycję do siebie (dźwignia najbliżej kierowcy) – silnik zgaśnie. Następnie przełącz wszystkie przełączniki odwrotnie do kolejności przy uruchamianiu (najpierw te z przodu w kierunku tylnym, potem te z tyłu w dół, a na końcu główny wyłącznik prądu), mocno pchając do góry dźwignię pod \grzybkiem. Można też wyłączyć wszystko głównym wyłącznikiem.

• Ręczny gaz musi być ustawiony tak, by silnik nie zgasł po puszczeniu pedału gazu (np. przy zmianie biegów).
• Im niższy bieg, tym czołg mocniej skręca, ale i robi to w sposób mniej płynny (szarpie).
• Im wyższy bieg, tym czołg skręca bardziej płynnie, ale promień skrętu jest większy.
• Czołg nie skręca jak samochód, lecz obraca się. Obrót w miejscu wokół jednej gąsienicy jest możliwy tylko na biegu pierwszym lub wstecznym.
• Czołg ma dwie skrzynie biegów, ale wybór biegu odbywa się tylko jednym drążkiem. Drążki do kierowania zmieniają biegi na odpowiednio niższe w prawej lub lewej skrzyni biegów, co powoduje zmniejszenie jej prędkości i obrót czołgu.
• Jeśli drążki do kierowania nie są pociągane, to czołg zawsze jedzie na wprost. Jeśli jest inaczej, to skrzynie biegów się \pogubiły\ – nie wolno jechać takim czołgiem!
• Kierowanie czołgiem wymaga trochę wyobraźni technicznej i sporo siły (wciskanie głównego włącznika prądu, zwalnianie i blokowanie hamulca, niewygodna pozycja).

Tekst już wkrótce będzie dostępny po ukraińsku. / Незабаром цей текст буде доступним і українською.