Leki i prowadzenie pojazdów: oto najgorsze z nich

Na konferencji "Substancje psychoaktywne w ruchu drogowym", zorganizowanej przez Fundację "Wschodzące Słońce" pod patronatem Instytutu Transportu Samochodowego, omawiano wpływ różnych substancji psychoaktywnych na prowadzenie samochodu. Analizowano substancje, jak i leki, które mogą zaburzać reakcje kierowcy.

Niebezpieczne mogą być nawet zwykłe leki przeciwkaszlowe, jeśli przyjmujemy je w nadmiernych dawkach. Dekstrometorfan (DXM), będący pochodną morfiny, skutecznie tłumi kaszel, a jego działanie zaczyna się już po 10 minutach od zażycia i trwa 5-6 godzin u dorosłych. Badania na symulatorach pokazują, że przekroczenie zalecanej dawki 120 mg DXM dziennie może prowadzić do zakłóceń w zachowaniu kierowcy, takich jak senność i zawroty głowy.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Przez większość czasu leki zażywane w odpowiednich dawkach nie powinny stanowić zagrożenia, choć wiele zależy od ogólnego stanu zdrowia osoby. Są jednak sytuacje, w których zwykłe, standardowe leki mogą sprawić problemy. Przykłady takich sytuacji były omawiane podczas konferencji.

Jednym z przypadków był pacjent, który w gabinecie okulisty otrzymał krople do oczu z atropiną i zdecydował się prowadzić samochód. W wyniku wpływu atropiny na oko, nie był w stanie prawidłowo manewrować autem.

Inny przykład dotyczy kierowcy cierpiącego na napady dusznicy bolesnej, który stracił przytomność po zażyciu Nitrogliceryny. Był też przypadek, w którym kierowca nie opanował auta w zakręcie po zażyciu leku na uspokojenie (Meprobamat).

W innej sytuacji motocyklista po wypiciu ośmiu butelek coca-coli stracił kontrolę nad swoją maszyną. Prawdopodobnie przyczyną była wysoka zawartość kofeiny w organizmie, co można porównać do spożycia dużej ilości innych napojów zawierających kofeinę, jak energetyki czy kawa.

Podczas konferencji przedstawiono listę substancji i leków, na które należy uważać, jeśli zamierzamy prowadzić pojazdy.

Na przykład leki wpływające na wzrok, jak atropina, ekstrakty z wilczej jagody i Scopolan, mogą upośledzać wzrok nawet do 24 godzin po zażyciu. Inne preparaty (np. Spasmophen, Vegantin, Spasmobamat, Isamid) mogą powodować znaczne rozszerzenie źrenic, światłowstręt z łzawieniem oczu i obniżenie ostrości wzroku. Niektóre leki wywołują podwójne widzenie, inne zwężenie źrenic, jak pilokarpina, neostygmina, edrofonium. Problemy ze wzrokiem mogą pojawić się także po lekach przeciwpadaczkowych, nasercowych, nasennych i moczopędnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na leki przeciwbólowe, które można kupić bez recepty w sklepach spożywczych i na stacjach paliw. Te leki dzielą się na narkotyczne i nienarkotyczne, działające przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie, np. Polopiryna, Calcipiryna, Piramidonum, Pyralginum, Butapirazol, Pabialgin, Veramid.

Choć narkotyczne leki przeciwbólowe generalnie wykluczają możliwość prowadzenia pojazdów z punktu widzenia prawnego i farmakologicznego, nienarkotyczne leki, choć zazwyczaj nie wpływają negatywnie na sprawność psychomotoryczną, powinny być stosowane ostrożnie, gdyż w dużych dawkach mogą prowadzić do problemów za kierownicą.

Antybiotyki (np. streptomycyna, gentamycyna, neomycyna, chinina, chinidyna) mogą negatywnie wpływać na słuch i narząd równowagi. Niektóre z nich powodują osłabienie mięśni szkieletowych i zaburzenia psychiczne. W nadmiernych dawkach niektóre antybiotyki mogą wywoływać objawy przypominające upojenie alkoholowe.

Wielu zabiegom chirurgicznym towarzyszy stosowanie leków znieczulających. Zabiegi, które dawniej wymagały hospitalizacji, obecnie są przeprowadzane w ciągu jednego dnia, co może stwarzać ryzyko dla pacjentów prowadzących samochód.

Substancje stosowane w znieczuleniu ogólnym zwykle nie stanowią problemu, gdy pacjenci są hospitalizowani. Natomiast drobne zabiegi wymagające krótkotrwałych znieczuleń ogólnych, jak np. nacięcie czyraka, zdjęcie paznokcia, czy zabiegi ginekologiczne, mogą stanowić problem. Po zastosowaniu niektórych leków, takich jak podtlenek azotu, Narcosanum, Thiopental czy Brevinarcon, pacjent nie powinien prowadzić samochodu przez co najmniej 7 godzin.

Negatywne skutki mogą wystąpić również po znieczuleniu miejscowym prokainą lub lidokainą (stosowaną w stomatologii), które mogą zaburzać czynności psychomotoryczne. Wskazuje się, że pacjenci powinni być informowani, aby nie prowadzić pojazdu przez co najmniej godzinę po podaniu znieczulenia.

Podtlenek azotu, znany również jako gaz rozweselający, jest coraz częściej stosowany w gabinetach stomatologicznych. Chociaż jest bezpieczny i przyjemny dla pacjenta, po jego zastosowaniu nie powinno się prowadzić pojazdów. To, między innymi w Wielkiej Brytanii, spowodowało jego delegalizację jako narkotyku.

Wiele osób używa leków nasennych, często dostępnych bez recepty, co jak zaznacza dr hab. Marek Wiergowski, "stwarza zagrożenie niekontrolowanego przyjmowania przez kierowców".

Ogólna zasada mówi, aby nie przyjmować leków nasennych o długim i silnym działaniu (np. Luminalum, Tardyl, Reladorm, Cyclobarbital), jeśli kierowca planuje podróż. Od zażycia leku do rozpoczęcia jazdy musi minąć co najmniej 8 godzin. Szczególnie niebezpieczne jest równoczesne zażywanie leków nasennych z neuroleptykami (np. Fenactil) lub przeciwhistaminowymi (np. Phenazolinum), gdyż nasila to działanie nasenne.

Osoby cierpiące na padaczkę często przyjmują leki, które mogą zaburzać koordynację i koncentrację, a także powodują problemy ze wzrokiem, senność czy apatię. Leki na nadciśnienie mogą wywoływać efekty psychodepresyjne, a także prowadzić do zapaści i utraty przytomności.

Alergicy stosujący leki przeciwhistaminowe (Benzhydraminum, Allergasthmin, Diphergan, Phenazolinum, Tripelenaminum) mogą odczuwać bóle głowy, osłabienie, senność oraz zaburzenia widzenia. Leki stosowane w chorobie lokomocyjnej (m.in. Aviomarin) także nie są zalecane dla kierowców.

Cukrzyca jest jedną z głównych chorób cywilizacyjnych, a osoby przyjmujące leki muszą zachować ostrożność za kierownicą. Przedawkowanie insuliny może prowadzić do hipoglikemii, co grozi zapaścią i utratą przytomności. Doustne środki przeciwcukrzycowe (Diabetol, Chlorpropamid, Phenphormin) mogą powodować nudności, osłabienie mięśniowe, niezborność ruchową oraz zaburzenia psychiczne.

Dr hab. Marek Wiergowski podkreśla również, że szczególną ostrożność należy zachować przy jednoczesnym przyjmowaniu leków przeciwcukrzycowych i innych leków.

Substancje mające łagodzić lęk i agresję nie powinny być stosowane przez kierowców. Leki tłumiące procesy emocjonalne mogą prowadzić do podejmowania błędnych decyzji na drodze.

Ataraktyki, zmniejszające napięcie i siłę skurczu mięśni szkieletowych, są szczególnie niebezpieczne dla kierowców. Antydepresanty (Imipramin, Amitryptylinum, Nialamide) mogą wywoływać zamroczenie, znużenie, splątanie myślowe, a niekiedy również niepokój, sztywność mięśni lub drgawki.

Jednoczesne spożycie alkoholu, kawy lub herbaty z antydepresantami może dodatkowo zwiększyć ryzyko wypadków, mimo początkowego wrażenia poprawy zdolności kierowania pojazdem.

Na konferencji wymieniono długą listę leków mających negatywny wpływ na prowadzenie pojazdów. W związku z tym, że jest ona bardzo obszerna, przedstawiono leki, po których zażyciu nie należy prowadzić samochodu przez co najmniej dobę, ze względu na ich silne działanie upośledzające sprawność psychofizyczną kierowcy. Oto one:

• Alfentanilum* - przeciwbólowy,
• Buprenorphini chydrochloridum - przeciwbólowy i znieczulający,
• Butorphonolum* - przeciwbólowy,
• Cisatracurium - zwiotczający mięśnie,
• Desfluranum - znieczulenie ogólne,
• Droperidolum - przeciwpsychotyczny, przeciwwymiotny, znieczulający,
• Felbamatum* - leczenie padaczki,
• Fentanylum - przeciwbólowy,
• Flunitrazepamum* - leczenie lęków i drgawek,
• Fluoresceinum – barwnik okulistyczny,
• Fluoresceinum natricum - barwnik okulistyczny,
• Halothanum* - znieczulenie ogólne,
• Irinotecani hydrobromidum* - przeciwnowotworowy,
• Isofluranum - znieczulenie ogólne, usypiający,
• Ketaminum (ketamina) – znieczulenie i działanie przeciwbólowe, leczenie depresji,
• Lormetazepamum - działanie nasenne,
• Methadoni hydrocholridum - przeciwbólowy,
• Midazolamum - leczenie lęków i drgawek,
• Morphini hydrochlorydum (morfina) - przeciwbólowy, Morphini sulfas (morfina) - przeciwbólowy,
• Naloxoni hydrochloricum* - przeciwbólowy,
• Natrii pamidronas – przeciwnowotworowy,
• Pancuroni bromidum – zwiotczający mięśnie,
• Pethidini hydrochloridum - przeciwbólowy,
• Pipecuronii bromidum – zwiotczający mięśnie,
• Remifentanilum - przeciwbólowy,
• Suxamethonii chloridum - krótkotrwałe znieczulenie ogólne,
• Thiopentalum natricum – znieczulenie,
• Tubocurarini – znieczulenie,
• Zolpidemi tartras - działanie nasenne,
• Zopiclonum – lek nasenny, uspokajający.