Duma socjalizmu, czyli historii FSO część 1 [geneza motoryzacji]

Po zakończeniu II wojny światowej polski rząd nie miał innego wyjścia, jak tylko podjąć decyzję o odbudowie przemysłu motoryzacyjnego. Socjalistyczna gospodarka bez własnego samochodu? To przecież niemożliwe.

Budowę Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu rozpoczęto w lipcu 1948 roku. Jeszcze przed II wojną światową polska motoryzacja miała sporo wspólnego z Fiatem. Postanowiono pójść za ciosem - nawiązano kontakt z włoskim koncernem. Na Żeraniu miał być produkowany zmodyfikowany model Fiata 508, a następnie 1100. Niestety, polityka na to nie pozwoliła.

W styczniu 1950 roku podpisano polsko-radziecką umowę licencyjną na produkcję samochodu M-20 Pobieda, w ramach której strona radziecka zagwarantowała pomoc w projektowaniu, budowie, wyposażeniu oraz uruchomieniu seryjnej produkcji. Fabryka Samochodów Osobowych zakupiła licencję od Zakładów Samochodowych w Gorki. Auto, którego produkcję miano rozpocząć na Żeraniu, nie było oryginalną konstrukcją radziecką. Jego pierwowzór stanowił Ford z 1927 roku.

6 listopada 1951 roku z taśmy montażowej zjechał pierwszy samochód wyprodukowany w powojennej Polsce, nazwany Warszawa M-20. Był produkowany do 1964 roku. Potem powstały górnozaworowe Warszawy 223 i 224 z nadwoziem typu sedan. Na tej bazie powstały też nadwozia kombi, pick-up i sanitarka. Ostatnia Warszawa, z numerem 254421, zjechała z taśmy 30 marca 1973 r.

Pierwszym w pełni polskim samochodem osobowym, który powstał w FSO, była - Syrena. Model 101, zaprezentowany na Międzynarodowych Targach Poznańskich w 1955 roku, zdobył uznanie wśród polskich kierowców. Seryjna produkcja tego auta rozpoczęła się dopiero w roku 1961, wcześniej mieliśmy do czynienia z rękodzielnictwem. Rok 1964 przyniósł model studyjny pierwszej w świecie kombi - limuzyny - Syreny 110. W 1972 roku produkcję Syren przeniesiono do Fabryki Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej.

W 1965 roku zostaje podpisana umowa licencyjna z włoskim koncernem Fiat na produkcję modelu 125p. Auto zjeżdża z taśmy produkcyjnej dwa lata później. W 1977 roku w Zakładzie Doświadczalnym FSO narodziła się sportowa wersja Fiata 125p. Samochód ten otrzymał nazwę Ogar, a jego wersja prototypowa wytwarzana była z tworzyw sztucznych. W latach siedemdziesiątych montowano w FSO również polskie wersje Fiata 127,128, 131, 132 i Ritmo oraz jugosłowiańskiej Zastawy 1100. Ostatni egzemplarz auta zjechał z taśmy 29 czerwca 1991 roku. O modelu 125p trochę więcej w kolejnym odcinku.

Źródło: Książka "Historia FSO"