Typowe objawy i przyczyny niesprawności sprzęgła

Sprzęgło jest elementem, który wytrzymuje przebieg rzędu ok. 100 tys. km, a nawet więcej. Kiedy natomiast pojawiają się pierwsze objawy zużycia, kierowca nawet ich nie odczuwa. Po prostu przyzwyczaja się do niektórych zjawisk. Jak rozpoznać, że sprzęgło się "kończy"?

Zdjęcie ilustracyjne do artykułu
Źródło zdjęć: © fot. Schaeffler
Marcin Łobodziński
12

Dawniej zużyte sprzęgło oceniało się w prosty sposób – jeżeli auto nie ruszy z miejsca na 3. lub 4. biegu na ślizgającym się sprzęgle to znaczy, że tarcza się zużyła.

Innym sposobem był prosty test polegający na włączeniu wysokiego biegu i wciśnięciu gazu w podłogę. Jeżeli silnik wkręcał się na obroty bez widocznego przyspieszenia samochodu, to sprzęgło się ślizgało i tarcza była do wymiany.

Oczywistym było też, że różnego rodzaju odgłosy i ich zmiana po wciśnięciu pedału sprzęgła na biegu jałowym oznaczają problemy z łożyskiem wyciskowym lub po prostu z łożyskami skrzyni biegów.

Dziś trochę inaczej niż dawniej

Dziś wiele z tych testów jest po prostu niemożliwych do wykonania z kilku powodów. Jednym z nich jest znakomite wyciszenie współczesnych samochodów, a równie istotnym niemal powszechne stosowanie dwumasowych kół zamachowych nie tylko w silnikach Diesla, ale i benzynowych. Inna sprawa, że coraz częściej, a w zasadzie powszechną praktyką jest pozostawianie usterek samochodów zaufanym mechanikom.

Nic dziwnego, skoro sprzęgła są coraz bardziej skomplikowane, a elementów, które mogą się zepsuć, wcale nie ubywa. Mimo to przedstawiam kilka najczęściej spotykanych awarii układu sprzęgła oraz ich przyczyny.

Co oznacza głośna praca sprzęgła?

Gdy sprzęgło zaczyna hałasować na tyle, że wyraźnie je słychać i można odróżnić ten dźwięk od dźwięku pracy silnika, jest to duży powód do niepokoju. Najczęściej wiąże się to również ze zmianą dźwięku zależną od włączenia i wyłączenia sprzęgła podczas pracy silnika na biegu jałowym. Zwykle za głośną pracę sprzęgła odpowiada wysprzęglik, dziś prawie zawsze hydrauliczny i najczęściej zespolony z łożyskiem wyciskowym jako wysprzęglik centralny.

Głośna praca może wynikać z zużytego łożyska lub braku wstępnego naprężenia łożyska na docisku. Warto pamiętać o wymianie łożyska wyciskowego wraz z wymianą sprzęgła, zwłaszcza gdy sprzęgło współpracuje z wysprzęglikiem centralnym. Do jego wymiany konieczne jest rozłączenie silnika i skrzyni biegów. Objawem problemów z łożyskiem są nierzadko wytarte końcówki sprężyny talerzowej, ale je zobaczymy dopiero po demontażu sprzęgła.

Zdjęcie ilustracyjne do artykułu
© fot. Schaeffler

Innymi przyczynami głośnej pracy sprzęgła, zwłaszcza niedługo po montażu nowego, są błędy mechaników. Wystarczy, że tarcza sprzęgłowa zostanie zamontowana nieprawidłowo, odwrotnie i problem gwarantowany. Choć sprzęgła zwykle wymienia się w komplecie (tarcza i docisk), to bywa i tak, że mechanik wymienia tylko tarczę, co może zakończyć się jej złym doborem. Również nieprawidłowo zamontowany wysprzęglik może powodować hałas, a znakiem tego jest wytarcie jego powierzchni roboczej lub innego rodzaju uszkodzenie.

Zdarza się również, że przyczyną hałasu jest zniszczone sprzęgło na skutek podniesienia mocy silnika lub jego nieprawidłowej pracy. Dotyczy to zwłaszcza silników Diesla, w których łatwo o modyfikacje, a jednocześnie o zniszczenie sprzęgła. Kończy się to często uszkodzeniem tłumika tarczy sprzęgłowej, zerwaniem trzpieni mocujących lub wielowypustu tarczy, a także zniszczeniem koła dwumasowego. Zużyte koło dwumasowe zwykle daje o sobie znać dzwonieniem na wolnych obrotach i szarpaniem podczas przyspieszania z niskich obrotów lub podczas ruszania.

Jeżeli hałas dochodzi ze sprzęgła zaraz po jego wymianie, należy jak najszybciej udać się do mechanika, który powinien skorygować błędy montażowe. Jeżeli będziemy długo czekać, może być konieczna wymiana zużytych elementów i problem z uznaniem reklamacji.

Ciężko pracujące sprzęgło – konieczność przyłożenia dużej siły do pedału sprzęgła

Przyczyną niesprawnego mechanizmu wyłączania sprzęgła najczęściej jest wysprzęglik
Przyczyną niesprawnego mechanizmu wyłączania sprzęgła najczęściej jest wysprzęglik

Innym objawem problemów ze sprzęgłem jest ciężko pracujący pedał sprzęgła. Bardzo często przyczyną jest wytarta tuleja prowadząca łożysko wysprzęglające, co bywa skutkiem naturalnego zużycia. Takie tuleje można wymienić. To samo dotyczy wałka widełek wysprzęglających. Również źle dobrana tarcza dociskowa może być przyczyną utrudnionego wysprzęglania.

Szarpanie sprzęgła - przyczyny

Jeżeli jeździsz autem dłuższy czas, na pewno przyzwyczaiłeś się już do pracy sprzęgła i obsługujesz je perfekcyjnie, doskonale znając moment włączania. Jeżeli mimo to, sprzęgło szarpie podczas ruszania lub zmiany biegu, może to być przyczyną awarii.

Również podczas przyspieszania zdarza się, że sprzęgło szarpie nierównomiernie, przekazując moment obrotowy. Często awaria jest ściśle powiązana z kontaktem tarcza-docisk. Bywa, że pomiędzy powierzchnie robocze dostanie się smar lub olej, który może powodować objawy szarpania. Problem ten pojawi się również przy nierównomiernym przyleganiu tarczy sprzęgłowej do docisku, źle dobranej tarczy lub przy zapowietrzeniu układu wysprzęglania.

Nie zawsze dotyczy to jednak samego sprzęgła. Objaw szarpania podczas ruszania z miejsca może dotyczyć już zużytego koła dwumasowego albo poduszek silnika i skrzyni biegów.

Sprzęgło się ślizga - co to znaczy?

To podstawowy objaw zużycia tarczy sprzęgłowej, ale nie tylko. Tak jak przy szarpaniu, również ślizganie się tarczy może być skutkiem zaolejenia i tak jak źle dobrana tarcza nie będzie w stanie przenosić momentu obrotowego. Także przegrzanie tarczy docisku skutkuje ślizganiem. Problemy z układem wysprzęglania również mogą skutkować ślizganiem się tarczy. Kolejną przyczyną poślizgów może być zużycie koła zamachowego.

Brak możliwości wysprzęglenia/rozłączenia sprzęgła

To jedna z awarii, która kończy się często wezwaniem lawety. Brak możliwości wyłączenia sprzęgła to jednocześnie brak możliwości zmiany biegów, a także ruszenia z miejsca. O ile jednak biegi można fizycznie zmieniać bez wyłączenia sprzęgła – co zdecydowanie odradzam – o tyle nie da się zatrzymać i ponownie ruszyć.

Jednak nie zawsze jest tak, że nie ma możliwości rozłączenia sprzęgła całkowicie, ale rozłącza się ono tylko częściowo, co zwykle objawia się zgrzytem podczas zmiany biegów.

Sprzęgło najlepiej wymienić w komplecie składającym się z tarczy sprzęgłowej, docisku i wysprzęglika centralnego
Sprzęgło najlepiej wymienić w komplecie składającym się z tarczy sprzęgłowej, docisku i wysprzęglika centralnego © fot. LuK

Niestety, brak możliwości wyłączenia sprzęgła praktycznie zawsze oznacza fizyczne uszkodzenie jakiegoś elementu. Najczęściej dotyczy to mechanizmu wysprzęglania jak sprężyna talerzowa, łożysko wyciskowe czy tuleja prowadząca. Niekiedy źle dobrana tarcza (za grube okładziny) czy wysprzęglik o zbyt małym skoku mogą powodować podobne objawy.

Zanieczyszczenie olejem okładzin tarczy sprzęgłowej może skutkować brakiem możliwości wyłączenia sprzęgła, ponieważ tarcza zostanie sklejona z dociskiem. Bywa i tak, że bicie tarczy sprzęgłowej spowoduje nie tyle brak, co utrudnione rozłączanie sprzęgła. Zdarza się również zniekształcenie docisku przez nieprawidłowy jego montaż (przykręcanie śrub w nieodpowiedniej kolejności).

Wybrane dla Ciebie

7 wersji napędu do wyboru. Jeśli chodzi o silniki ten model jest królem
7 wersji napędu do wyboru. Jeśli chodzi o silniki ten model jest królem
Szukasz auta z długą gwarancją? Nie jesteś skazany na Koreę i Chiny
Szukasz auta z długą gwarancją? Nie jesteś skazany na Koreę i Chiny
Chińczycy podali ceny. Kolejny łakomy kąsek
Chińczycy podali ceny. Kolejny łakomy kąsek
Zasada dwóch sekund. Policja sprawdza z wiaduktów
Zasada dwóch sekund. Policja sprawdza z wiaduktów
Oto nowa Mazda CX-5. Większa, ale ze słabszym silnikiem
Oto nowa Mazda CX-5. Większa, ale ze słabszym silnikiem
Te auta rdzewieją najszybciej. Budżetowa marka godna zaufania
Te auta rdzewieją najszybciej. Budżetowa marka godna zaufania
Dacia Bigster 4x4 czy Bigster Hybrid? Sprawdzamy, co się bardziej opłaca
Dacia Bigster 4x4 czy Bigster Hybrid? Sprawdzamy, co się bardziej opłaca
Koniec spisywania oświadczeń po stłuczce. Pojawi się nowa możliwość
Koniec spisywania oświadczeń po stłuczce. Pojawi się nowa możliwość
Polacy się rzucili na chińskie auto. Przy takiej cenie to nic dziwnego
Polacy się rzucili na chińskie auto. Przy takiej cenie to nic dziwnego
Maserati nigdzie się nie wybiera. MCPura jest tego najlepszym dowodem
Maserati nigdzie się nie wybiera. MCPura jest tego najlepszym dowodem
Christian Horner poza Red Bullem! Nie tak miał wyglądać koniec tej wielkiej historii
Christian Horner poza Red Bullem! Nie tak miał wyglądać koniec tej wielkiej historii
Zapłacisz nawet 1 zł na litrze więcej. Uważaj na włoskich stacjach
Zapłacisz nawet 1 zł na litrze więcej. Uważaj na włoskich stacjach