Zatrzymanie bez przyczyny? Czy wolno policjantowi?

W sieci często pojawiają się dyskusje, w których można spotkać się z opinią, że policjant nie ma prawa zatrzymać samochodu bez wyraźnego powodu. Chociaż jest w tym trochę prawdy, to trzeba zaznaczyć, że tzw. rutynowe kontrole są dopuszczalne. Tak samo, jak badanie trzeźwości kierowcy bez konkretnych podejrzeń o spożycie alkoholu.

Przede wszystkim warto podkreślić, że funkcjonariusz musi działać zgodnie z prawem. Oznacza to, że policjant ma ściśle określone uprawnienia, w przeciwieństwie do zwykłego obywatela, który może robić wszystko, co nie jest zakazane. Policjant ma prawo podejmować jedynie te działania, które są wyraźnie dozwolone przez przepisy.

Prawo o ruchu drogowym, w art. 129 ust. 2, szczegółowo wskazuje, jakie działania może podjąć policjant podczas kontroli drogowej. W skrócie, są to między innymi:

• legitymowanie uczestników ruchu,
• wydawanie poleceń dotyczących sposobu korzystania z drogi,
• wydawanie poleceń dotyczących używania pojazdu,
• sprawdzanie dokumentów wymaganych do kierowania pojazdem,
• sprawdzanie dokumentu potwierdzającego prawo używania pojazdu,
• weryfikacja danych o pojeździe,
• weryfikacja danych o kierującym,
• odczyt drogomierza,
• sprawdzanie zezwoleń dotyczących transportu,
• badanie trzeźwości lub zawartości w organizmie środków odurzających,
• sprawdzenie stanu technicznego,
• sprawdzenie obowiązkowego wyposażenia,
• sprawdzenie warunków transportu (ładunek, wymiary, masy, naciski),
• sprawdzenie zapisu urządzenia rejestrującego jazdę,
• zatrzymanie w przypadkach przewidzianych prawem dokumentów do kierowania pojazdem lub jego używania,
• występowanie w uzasadnionym przypadku z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierującego pojazdem,
• uniemożliwienie kierowania pojazdem lub jego używania w przypadkach przewidzianych w ustawie.

Jest więc rzeczą oczywistą, że policjant musi mieć powód do zatrzymania pojazdu i poinformować o nim kierowcę przed rozpoczęciem kontroli. W praktyce jednak lista powodów, dla których może to zrobić, jest na tyle obszerna, że właściwie obejmuje większość sytuacji związanych z kontrolą drogową. Nawet zwykła kontrola dokumentów czy sprawdzenie wyposażenia obowiązkowego jest wystarczającym powodem.

Tym samym można powiedzieć, że policjant może zatrzymać pojazd do kontroli bez specjalnego powodu – albo inaczej, może to zrobić z dowolnego powodu, pod warunkiem, że go wskaże.