Oznaczenie oleju silnikowego – co oznaczają poszczególne pojęcia i jak dobrać właściwy?

Na rynku można spotkać oleje silnikowe o różnym oznaczeniu. Zaczynając od rodzaju, przez klasę lepkości, a na specjalnych właściwościach kończąc. Dobór właściwego ma duże znaczenie dla żywotności i właściwej pracy silnika. Co oznaczają poszczególne pojęcia i znaki?

Olej silnikowy jest jednym z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w samochodzie, dlatego tak istotny jest jego dobór. Przy odpowiednim płynie nie należy jednak też zapominać o regularnej wymianie, szczególnie jeśli pojazd jest intensywnie eksploatowany. Rolą oleju jest w końcu nie tylko zapewnienie smarowania, ale także odprowadzanie ciepła, zanieczyszczeń, uszczelnianie czy napędzanie niektórych mechanizmów.

Różnice między rodzajami oleju silnikowego leżą już w samej jego produkcji. Podczas gdy oleje mineralne sprawdzą się w starych, już wyeksploatowanych silnikach, w których wypłukanie nagaru mogłoby doprowadzić do nieszczelności i zatkania kanałów olejowych, tak nowe silniki wymagają stosowania olejów syntetycznych.

Półsyntetyczne oleje są "pół" tylko z nazwy, ponieważ zazwyczaj w składzie dominuje baza mineralna nad bazą syntetyczną. Odznaczają się już lepszą jakością niż oleje mineralne i nie działają tak agresywnie na uszczelnienia, jak syntetyczne.

Jednym z najważniejszych kryteriów olejowych jest jego lepkość. Wiele osób zrównuje ten parametr z gęstością, co jest błędem, choć oba parametry są ze sobą powiązane. Gdy spada lepkość, mniejsza jest także gęstość. Czym jest więc lepkość? Z fizycznego punktu widzenia określa ona tarcie wewnętrzne płynu.

Na opakowaniach można zauważyć oznaczenia liczbowe, przedzielone literą W. Co oznaczają? Przykładowo mając oznaczenie 15W40, pierwsza z liczb określa lepkość oleju w niskich temperaturach, czyli zimą. Im niższa jest ta liczba, tym olej jest płynniejszy przy niskich temperaturach.

Jest to szczególnie istotny parametr, ponieważ zimą olej gęstnieje, a przy rozruchu silnika, ważne jest jak najszybsze doprowadzenie go w newralgiczne miejsca. Dzieje się to tym szybciej, im olej przy niskich temperaturach jest rzadszy. Wiadomo też, że z czasem olej traci swoje właściwości, dlatego często zalecana jest wymiana środka smarnego jesienią, tak aby w cięższych zimowych warunkach mógł w pełni realizować swoje zadanie.

Druga z liczb w kombinacji 15W40 określa z kolei lepkość przy wysokich temperaturach, czyli latem. Im wyższa jest ta liczba, tym olej staje się gęstszy w wysokiej temperaturze. Oleje o niższej lepkości stawiają mniejszy opór, przez co określane są jako energooszczędne. Gorzej jednak sprawdzają się w ciężkich warunkach użytkowania, np. w autach sportowych, które wymagają oleju o większej lepkości.

Wartościami lepkości nie należy jednak żonglować w ciemno. Przy doborze oleju zawsze powinno się sugerować zaleceniami producentów, którzy najlepiej wiedzą, jaki płyn będzie najbardziej odpowiedni dla określonego rodzaju silnika. Często podają oni też pewne widełki wartości lepkości, której możemy używać.

Poza określeniem rodzaju i klasy lepkości, na opakowaniu można także znaleźć wiele rodzajów klas jakościowych. Niektóre zostały stworzone przez samych producentów, jednak najbardziej znane są dwie – jedna przygotowana przez API (American Petroleum Institute, czyli Amerykański Instytut Naftowy), natomiast druga przez ACEA (European Automobile Manufacturers' Association, czyli Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów). Opracowaniu obu wynikało z różnic w konstrukcji silników w Europie i USA.

W przypadku API mamy do czynienia z dwuliterowym oznaczeniem. Pierwsza z liter określa, dla jakiego silnika przeznaczony jest olej – S oznacza jednostkę benzynową, C – diesla. Druga z liter określa klasę oleju, a im dalsza litera alfabetu, tym lepszy jakościowo olej. Przykładowo olej o oznaczeniu CG będzie lepszy niż CF.

Klasyfikacja ACEA nieco precyzyjniej określa jakość oleju. Tu również wprowadzono podział literowy – A oznacza olej dla silnika benzynowego, natomiast B – dla silnika wysokoprężnego. Istnieje także jeszcze oznaczenie C, które odpowiada olejom średnio- i niskopopiołowym (mid- i lowSAPS) dla obu rodzajów paliwa oraz E, określający oleje przeznaczone dla pojazdów ciężarowych.

Literka C w oznaczeniu oleju jest istotna w samochodach wyposażonych w filtr cząstek stałych czy 3-drożne katalizatory. W przeciwnym razie może dojść do przedwczesnego zapchania wspomnianego filtra i konieczności jego czyszczenia, co generuje dodatkowe koszty. Można spotkać oznaczenia C1, C2, C3, C4, przy czym im niższa liczba po literze, tym mniej popiołu powstaje w wyniku spalania oleju. Natomiast jeśli producent zaleca przykładowo stosowania oleju o klasie C2, nie powinniśmy go zastępować olejem klasy C1.

Jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, jaki olej powinniśmy wlać do naszego silnika, warto zajrzeć do instrukcji obsługi samochodu i stosować się do zaleceń producenta dotyczących rodzaju oraz klasy lepkości i jakości danego oleju silnikowego.