Kontrola bez powodu. Czy policjant może zatrzymać pojazd?
Często w komentarzach w internecie można przeczytać, że policjant nie ma prawa zatrzymać pojazdu do kontroli bez powodu. Jest to z jednej strony zgodne z prawdą, ale z drugiej nie zmienia to faktu, że tzw. rutynowa kontrola jest możliwa. Tak samo jak badanie trzeźwości bez uzasadnionego podejrzenia, że kierowca pił alkohol. Wyjaśniam.
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że funkcjonariusz musi działać w granicach prawa. Oznacza to, że gdy podejmuje czynności, wiążą go inne zasady niż obywatela, który może robić to, co nie jest zabronione prawem. Policjant może robić tylko to, co jest prawem dopuszczone i nic ponadto.
Co mówią przepisy?
Ustawa Prawo o ruchu drogowym w art. 129 ust. 2. jasno wskazuje do czego uprawniony jest policjant. Tam wymienione są wszystkie czynności, jakie może podjąć funkcjonariusz w razie kontroli kierowcy i pojazdu. W skrócie i uproszczeniu są to:
- legitymowanie uczestników ruchu,
- wydawanie poleceń dotyczących sposobu korzystania z drogi,
- wydawanie poleceń dotyczących używania pojazdu,
- sprawdzanie dokumentów wymaganych do kierowania pojazdem,
- sprawdzanie dokumentu potwierdzającego prawo używania pojazdu,
- weryfikacji danych o pojeździe,
- weryfikacji danych o kierującym,
- odczytu drogomierza,
- sprawdzanie zezwoleń dotyczących transportu,
- badanie trzeźwości lub zawartości w organizmie środków odurzających,
- sprawdzenie stanu technicznego,
- sprawdzenie obowiązkowego wyposażenia,
- sprawdzenie warunków transportu (ładunek, wymiary, masy, naciski),
- sprawdzenie zapisu urządzenia rejestrującego jazdę,
- zatrzymanie w przypadkach przewidzianych prawem dokumentów do kierowania pojazdem lub jego używania,
- występowanie w uzasadnionym przypadku z wnioskiem o ocenę stanu zdrowia kierującego pojazdem,
- uniemożliwienie kierowania pojazdem lub jego używania w przypadkach przewidzianych w ustawie.
Jak to wygląda w praktyce?
W teorii i zgodnie z prawem policjant musi mieć więc powód do zatrzymania pojazdu i jest obowiązany do jego podania przed rozpoczęciem takiej kontroli. Jednak w praktyce, w wymienionym wyżej "worku" powodów jest niemal wszystko, co jest związane z kontrolą drogową. Nie ma więc takiej sytuacji, w której policjant zatrzymuje pojazd i nie jest w stanie podać powodu. Wystarczy, że będzie to kontrola dokumentów lub wyposażenia obowiązkowego.
Posługując się więc językiem potocznym, policjant może bez żadnego powodu zatrzymać pojazd do kontroli. Albo inaczej, może to zrobić z jakiegokolwiek powodu. Byle go podał.
