Auta w Polsce to nie główny problem dla jakości powietrza. Ale ważny

Gdy temperatura za oknem drastycznie się obniża, prędzej czy później pojawia się smog. Dla niektórych jest to dowód niewinności motoryzacji w sprawie zanieczyszczeń powietrza. Takie podejście nie bierze pod uwagę rozróżnienia pomiędzy epizodycznym smogiem a jakością powietrza w ogóle.

Smog powstaje wtedy, gdy zanieczyszczenia powstają, ale nie mają jak się rozproszyć ze względu na specyficzne warunki pogodowe. Zanieczyszczenie powietrza jest zaś obserwowane w Polsce o wiele częściej niż zjawiska smogowe. "Smog to zjawisko występujące w określonych warunkach, a zanieczyszczenie powietrza to stan, z którym mamy do czynienia codziennie" – powiedział Polskie Agencji Prasowej dr inż. Krzysztof Skotak z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego. Naukowiec wskazał również, co jest źródłem jednego i drugiego.

W Polsce na lokalnie zauważalną złą jakość powietrza wpływa przede wszystkim niska emisja. Chodzi o spalanie paliw stałych w celu ogrzewania prywatnych zabudowań czy mieszkań. Ten sektor emisji stanowi około 50 proc. całej emisji krajowej pyłu zawieszonego. Inaczej jest jednak w miastach.

Na obszarach, gdzie nie ma źródeł niskiej emisji, a więc szczególnie w miastach, decydującą rolę w zanieczyszczeniu powietrza odgrywa transport drogowy. Jak zauważa dr inż. Krzysztof Skotak, w całym kraju jest on źródłem nawet 20 proc. emisji. Chodzi tu nie tylko o spaliny z rur wydechowych, ale i o tzw. emisję wtórną pyłu. Ma to związek nie tylko ze ścieraniem opon, tarcz i okładzin hamulcowych, ale i z unoszeniem przez poruszające się pojazdy pyłu, który wcześniej opadł na drogi.

10 proc. pyłu w powietrzu emitowane jest z kolei przez elektrownie i ciepłownie, a 5 proc. obserwowanych w Polsce zanieczyszczeń powietrza pochodzi z przemysłu.

Tak, wpływ spalin samochodowych i zanieczyszczeń związanych z ich ruchem nie jest istotny dla występowania smogu, czyli sytuacji, w której powietrze w zasadzie nie nadaje się do oddychania. Jednak w skali roku ma dość duży wpływ na jakość powietrza, a to na nasze zdrowie. Jasno pokazał to raport Europejskiej Agencji Środowiska.

Niebawem przepisy, które mają wpływ na jakość powietrza, ulegną zmianie. W październiku 2024 r. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji Ustawy o elektromobilności, w której przewiduje się tworzenie obowiązkowych stref czystego transportu w miastach, gdzie odnotowano średnioroczne przekroczenie dopuszczalnego poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu (NO2).

Gdyby takie prawo obowiązywało już dziś, to na podstawie danych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za 2023 r. obowiązkiem utworzenia stref czystego transportu objęte byłyby cztery miasta: Katowice, Kraków, Warszawa i Wrocław.