Żandarmeria Wojskowa wesprze policję w związku z epidemią. Jakie są jej uprawnienia wobec kierowców?

Zgodnie z rozporządzeniem premiera Mateusza Morawieckiego, od 28 października żołnierze Żandarmerii Wojskowej udzielą wsparcia policji "w zakresie ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego". Co to oznacza dla kierowców? W teorii ŻW nie jest uprawniona do podejmowania działań wobec cywilów, ale są od tego odstępstwa, o których warto pamiętać.

Prawdą jest, że Żandarmeria Wojskowa wykonuje swoje obowiązki przede wszystkim wobec żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, żołnierzy niebędących w czynnej służbie wojskowej w czasie noszenia przez nich mundurów czy pracowników zatrudnionych w jednostkach wojskowych. Mówi o tym art. 3 Ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych.

Rzecznik prasowy Żandarmerii Wojskowej ppłk Artur Karpienko powiedział PAP, że od 28 października żołnierze ŻW będą mieli uprawnienia policjantów i będą mogli interweniować wobec wszystkich osób w związku z nieprzestrzeganiem zasad postępowania w czasie epidemii oraz sprawdzać przestrzeganie obowiązku kwarantanny, także w kontekście cywili. Co to oznacza dla kierowców?

Z wypowiedzi rzecznika ŻW można wywnioskować, że żołnierze będą mieli uprawnienia policji tylko wobec osób nieprzestrzegających zasad związanych z epidemią koronawirusa. Swobodne poruszanie się samochodem możemy (póki co) raczej z tego grona wykluczyć. Nie oznacza to jednak, że kierowcy powinni być obojętni na obecność ŻW na drodze.

Prawa i obowiązki żołnierzy ŻW na drodze są oczywiście odpowiednio uregulowane, ale podstaw prawnych powinniśmy szukać w Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 lutego 2004 r. Znajdziemy tu m.in. zapis, że wykonywanie kontroli drogowej żołnierzy Żandarmerii Wojskowej odnosi się do kierujących pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz w stosunku do żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową kierujących innymi pojazdami.

Oznacza to, że żołnierze ŻM mają wobec wymienionych grup takie same uprawnienia, jak policjanci wobec cywilów, natomiast jednocześnie nie mogą oni samodzielnie przeprowadzić np. kontroli drogowej zwykłego cywila. Sytuacja zmienia się dopiero wtedy, gdy ŻW tworzy z funkcjonariuszem policji tzw. patrol mieszany. Choć nie musimy legitymować się na żądanie żołnierza, to mamy ten obowiązek, gdy dołączy do niego policjant.

Takie patrole nie należą do rzadkości – często możemy je spotkać np. podczas dużych uroczystości czy w okresie Wszystkich Świętych, a także Bożego Narodzenia, kiedy ruch na drodze jest wyjątkowo duży. Mieszane patrole nie są przypadkiem ani formą szkoleń – często wynikają z braków kadrowych w szeregach policji. Ponieważ patrole najczęściej składają się z 2-osobowych zespołów, to w celu zapewnienia jak największej ich liczby, żołnierze wspierają w działaniach policjantów. W jakich sytuacjach jeszcze można spotkać żołnierzy ŻW na drodze?

Żołnierze ŻW należą do grupy uprawnionych do kierowania ruchem, a więc mogą wydawać sygnały i polecenia wszystkim uczestnikom ruchu. Nie stosując się do nich, ryzykujemy więc w takim samym stopniu, jak byśmy nie podporządkowali się poleceniom policji.

Nie wiadomo jednak, jak długo wspomniany stan rzeczy się utrzyma. Na początku wakacji informowaliśmy, że resort obrony narodowej przygotował projekt, który rozszerzałby kompetencje żołnierzy Żandarmerii Wojskowej i nadawałby im takie same uprawnienia wobec cywili np. podczas kontroli drogowej, jak ma policja.

Oznacza to, że żołnierz ŻW będzie mógł nas nie tylko wylegitymować, ale także sprawdzić trzeźwość, spisać przebieg pojazdu, czy zatrzymać prawo jazdy lub dowód rejestracyjny. Na ewentualne zmiany jeszcze na pewno poczekamy, ponieważ projekt wciąż jest w fazie uzgodnień, a swoje uwagi na początku października przesyłały jeszcze kolejne resorty.