Co powinieneś wiedzieć o pompie wody?

Pompa wody to niewielkie, otwarte urządzenie wprawiające w ruch ciecz chłodzącą, napędzane najczęściej paskiem. W zależności od wyboru konstruktora, pompę wody zwykle napędza pasek rozrządu lub łańcuch albo pasek wielorowkowy napędzający również inne urządzenia pomocnicze. Rzadko mamy do czynienia z napędem elektrycznym. Bardzo często natomiast pompa wody jest elementem układu napędu rozrządu i dlatego bywa systematycznie wymieniana, nawet jeżeli nie ma takiej konieczności. Ale czy na pewno?

Pompa wody jest urządzeniem bardzo prostym, składającym się z korpusu, wirnika osadzonego na łożysku oraz na wspólnym wałku z kołem napędowym. Obecnie stosuje się wirniki osadzone w korpusie na dwóch łożyskach dobranych do obciążeń panujących na wirniku i kole napędowym. Łożyska te są szczelne i wbrew niektórym opiniom nie potrzebują innego smarowania niż własne. Faktem natomiast jest to, że płyn zarówno chłodzi jak i smaruje czołowe uszczelnienie mechaniczne pompy wody (uszczelnienie dynamiczne). Ponadto konstruktor przewidział dla materiałów z jakich wykonana jest chłodnica i wirnik pompy cieczy odpowiedni skład płynu chłodzącego tak, aby chronił te elementy przed korozją. Coraz częściej natomiast stosuje się wirniki z tworzyw sztucznych. Sama woda mogłaby zniszczyć metalowy wirnik pompy bardzo szybko właśnie poprzez korozję. Na działania czynnika chłodzącego narażone są również uszczelki pomiędzy pompą a blokiem, najczęściej wykonane w postaci O-ringu lub uszczelek z papieru lub silikonu.

Pozostaje zatem pytanie, czy pompa wody ma prawo się popsuć? W rzeczywistości jeżeli w układzie chłodzenia nie brakuje właściwego płynu chłodzącego pompa nie może się zepsuć, chyba, że ma wadę fabryczną. Bardzo trudno o sytuację, by we właściwie serwisowanym aucie pompa przestała funkcjonować , tzn. pompować ciecz do układu. Prędzej stanie się to w samochodach z pompą elektryczną, której sterownik lub napęd może odmówić posłuszeństwa. Mimo wszystko zawsze zaleca się wymianę pompy wody na nową przy wymianie rozrządu lub paska osprzętu. Dlaczego?

Ponieważ pompa wody jest jednym z kół pasowych, które w wyniku uszkodzenia łożyska może się zatrzymać i spowodować szkody w silniku. Mechanik nie jest w stanie ocenić stanu technicznego łożysk w pompie, a zatem nie może uznać pompy za sprawną. Jedyne, co łatwo określić to wycieki z pompy, czyli stan uszczelnień. Raz wyjętej pompy wody nie warto już zakładać, a warto za to wyjąć ją by sprawdzić co jest w środku. Można bowiem zastać nie tylko uszkodzony wirnik, ale na przykład duże zabrudzenie kanału wyjściowego, co powoduje obniżenie wydajności układu chłodzenia albo dużą korozję, co wskazywałoby na problem z cieczą.

Trwałość pompy wody zwykle mieści się w przedziale, który przewidziano dla trwałości napędu rozrządu lub wyższym. Podczas wymiany napędu rozrządu zawsze warto wymienić pompę wody jeżeli jest ona napędzana paskiem lub łańcuchem rozrządu. Natomiast w przypadku napędu paskiem osprzętu należy wymieniać pompę zgodnie z zaleceniami producenta. Nie ma obaw o to, że pompa może się zepsuć lub zużyć do tego czasu, ale tylko pod warunkiem stosowania odpowiedniego płynu chłodzącego i jego regularnej wymiany.

Nierzadko niewłaściwy montaż pompy wody może być przyczyną problemów. Złe napięcie paska napędowego lub jego niewłaściwe ustawienie zwykle kończy się uszkodzeniem łożysk wirnika pompy cieczy, co może doprowadzić nawet do ich zatarcia i zablokowania lub kontaktu wirnika pompy z korpusem. Zniszczony wirnik czy łożysko dynamiczne może być też skutkiem stosowania past uszczelniających podczas montażu. Takich past nie można stosować, a jeżeli już to tylko przy uszczelkach silikonowych i to w śladowych ilościach.

*Zadanie pompy wody, a właściwie pompy cieczy chłodzącej jest bardzo proste. Pompa wymusza obieg płynu w układzie chłodzącym. W większości typowych konstrukcji motoryzacyjnych z rozrządem napędzanym paskiem, pompa wody stanowi jeden z elementów składowych rozrządu. Interwał wymiany układu rozrządu wynosi w zależności od zaleceń producenta od 60 do 160 tysięcy kilometrów i rzadko się zdarza, żeby pompy w takiej konfiguracji ulegały uszkodzeniom – po prostu wymienia się je prewencyjnie wraz z paskiem, rolkami prowadzącymi i napinającymi etc. Inaczej sprawa wygląda w autach, gdzie pompa nie jest napędzana tym samym paskiem, co układ rozrządu. Takie pompy są zwykle solidniejsze, bowiem w większości wypadków obliczone są na całe życie samochodu. W bardziej nowoczesnych i zaawansowanych technicznie konstrukcjach stosuje się zasilane elektrycznie pompy wody o zmiennej wydajności (np. bardzo awaryjny element w BMW E60), które oprócz mechaniki zawierają podatny na uszkodzenia moduł elektryczny.

Najczęstsze uszkodzenia dotyczące pomp wody związane są z spadkiem wydajności (na skutek uszkodzenia podzespołów pompy) i objawiają się szybko rosnąca temperaturą płynu chłodniczego oraz przegrzewaniem silnika, nierzadko także hałasem. Pompy często trapią też wycieki związane z uszkodzeniami uszczelnień – tutaj objawy są oczywiste - ubytek płynu chłodniczego i plama płynu na miejscu parkingowym. Zupełnie oddzielną kwestię stanowią pompy sterowane elektrycznie – o uszkodzeniu sugerować będzie zwiększona temperatura cieczy chłodzącej, a także komunikat z systemu diagnostyki pokładowej.

Długa jazda z uszkodzoną pompą wody prowadzi do przegrzania silnika, a w konsekwencji jego zatarcia i zniszczenia – dlatego nagłych skoków temperatury nigdy nie wolno ignorować.

Przy wyborze pompy warto polecić renomowanych producentów, którzy dostarczają swoje produkty na pierwszy montaż do fabryk samochodów: Airtex, Aisin, Dolz, FAI, Magneti Marelli, Hepu, Pierburg, SKF, Ruville, Sasic, Valeo czy Vemo. Tylko najlepszej jakości pompy sprzedajmy też w zestawach rozrządu sygnowanych logo: Contitech, Dayco, Gates, INA lub SWAG.*