Poradniki i mechanikaEuropejski wybór: manualna skrzynia biegów

Europejski wybór: manualna skrzynia biegów

Skrzynia biegów Renault
Skrzynia biegów Renault
Adrian Przekwas
21.10.2010 07:00, aktualizacja: 18.04.2023 11:38

Szarpany ruch miejski, korki - to właśnie specyfika Europy. Powinna sprzyjać ona popularności skrzyń automatycznych. Tymczasem manualne cały czas dominują. Dlaczego?

Przekrój skrzyni biegów (www.me.metu.edu.tr)
Przekrój skrzyni biegów (www.me.metu.edu.tr)

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, jest to skrzynia trójwałkowa. Wałek wyjściowy III osadzono współosiowo z wałkiem wejściowym (sprzęgłowym) I na łożysku igiełkowym. Oprócz nich widoczny jest także wałek pośredni II z wciśniętymi kołami zębatymi. Koła zębate biegów do przodu nie przesuwają się - są zazębione na stałe. Koła H, F i D na biegu neutralnym obracają się swobodnie na wałku III, A jest połączone na stałe z wałkiem I, a B, G, E i C z wałkiem II.

Ile ta skrzynia ma biegów? Policzmy:

  • para A-B przekazuje cały czas moment z wałka I na II;
  • po lewej stronie koła D widoczna jest przesuwny pierścień; jego przesunięcie w prawo powoduje zblokowanie koła z wałkiem III i włączenie pierwszego biegu - małe koło C napędza duże D;
  • przesunięcie tego samego pierścienia w lewo powoduje załączenie koła F - para E-F to bieg drugi;
  • G-H to bieg trzeci załączany przez przesunięcie drugiego, lewego pierścienia w prawo;
  • jest jeszcze bieg czwarty o przełożeniu równym 1 (bieg bezpośredni) powstający z połączenia wałków I i III przez przesunięcie drugiego pierścienia w lewo;
  • bieg wsteczny uzyskuje się dzięki trzem kołom (jedno jest niewidoczne na rysunku) znajdującym się pomiędzy parami E-F i C-D, te koła dla odmiany nie są zazębione na stałe.

Jeśli przyjrzeć się dobrze, to widać, że przy załączaniu biegów 2, 3 i 4 pracują jeszcze inne małe elementy. To synchronizatory, czyli elementy, które:

  • wyrównują prędkości wałka i koła na nim pracującego;
  • w większości rozwiązań zapobiegają załączeniu biegu przed wyrównaniem prędkości, nawet jeśli kierowca chce zrobić to na siłę.

Skrzynia trójwałkowa z biegiem bezpośrednim jest typowa dla samochodów z klasycznym układem napędowym, silnikiem z przodu i napędem tylnych kół. Samochody przednionapędoowe korzystają częściej ze skrzyń dwuwałkowych, w których nie ma biegu bezpośredniego i wszystkie przełożenia realizowane są przez koła zębate.

Skrzynia Skody Favorit (licencja Creative Commons SA Oldřich Lebeda)
Skrzynia Skody Favorit (licencja Creative Commons SA Oldřich Lebeda)

Powyżej widoczna jest skrzynia biegów samochodu przednionapędowego. Od lewej:

  • wałek wejściowy (koło biegu czwartego jest zdemontowane),
  • wałek wyjściowy,
  • duże koło znajdujące się na mechanizmie różnicowym zintegrowanym ze skrzynią biegów.

Patrząc na środkowy wałek od dołu, widoczne są koła biegów: wstecznego, 1, 2, 3 i 4. Koło o zębach prostych umieszczone osobno odpowiada za załączanie biegu wstecznego.

Dobór przełożeń

Przykładem współczesnych rzeczywistych wartości przełożeń niech będą te z sześciobiegowej skrzyni Toyoty Avensis 1.8 Valvematic. Silnik tego samochodu osiąga moc maksymalną przy 6400 obr./min, a moment przy 4000 obr./min - iloraz tych wartości to 1,6. Przełożenia przedstawia tabela:

Biegprzełożenieiloraz przełożenia biegu poprzedniego do aktualnego
13,538-
21,9131,849
31,3101,460
40,9711,349
50,8181,187
60,7001,169

Widać, że wyższe biegi są "zagęszczane". Wynika to m.in. z rosnących wraz z prędkością oporów ruchu. Zmiana biegów (wyłączone sprzęgło, brak momentu napędowego na kołach) trwająca 2 s przy 30 km/h spowoduje znacznie mniejsze obniżenie prędkości samochodu niż również 2-sekundowa zmiana przy 130 km/h.

Dlaczego Europejczycy wybierają skrzynie manualne?

Amerykanie w latach 50., 60. czy 70. byli bogaci. Europejczycy - wprost przeciwnie, po wyniszczającej wojnie mogli pozwolić sobie co najwyżej na Citroena 2CV, VW 1300 (Garbusa) czy Fiata 500. Nie było tu miejsca na drogą i skomplikowaną skrzynię automatyczną. Samochody te miały być tanie i ekonomiczne.

Dziś samochody europejskie nie są już tanie, ale dalej mają być ekonomiczne. Powód popularności skrzyń manualnych znajduje się na stacjach benzynowych - to cena paliwa. Skrzynię manualną może wyprzeć tylko takie rozwiązanie automatyczne, które nie spowoduje wzrostu zużycia paliwa.

Źródło artykułu:WP Autokult
Oceń jakość naszego artykułuTwoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Wybrane dla Ciebie
Komentarze (0)