Kiedy wojsko może przejąć twój samochód?

Wojsko ma prawo przejąć w razie konieczności firmowe i prywatne pojazdy. Dotyczy to szczególnie samochodów terenowych i użytkowych. Jak to wygląda od strony prawnej, czy da się odwołać i jakie opłaty są naliczane za takie przejęcie?

Co jakiś czas w mediach pojawiają się informacje o tym, że wojskowi gromadzą informacje na temat cywilnych samochodów. Tego typu działania nie są niczym niezwykłym i prowadzone są od wielu lat. Wojsko uzupełnia listy na bieżąco. Kiedy może nastąpić rekwizycja pojazdu?

Wojsko może zgłosić się do posiadacza samochodu o jego użyczenie w myśl ustawy z 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Na osoby fizyczne, przedsiębiorców, urzędy, instytucje państwowe i inne jednostki organizacyjne może zostać nałożony tzw. obowiązek świadczeń rzeczowych.

[b]Art. 208.[/b]

1. Na urzędy i instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa.

Do tego dochodzi rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z 2004 r. określające, jakie ruchomości i nieruchomości podlegają ewidencji wojskowej. Są to m.in. pojazdy cywilne.

Wojskowe Komisje Uzupełnień przeglądają rejestry pojazdów. Jeśli w wykazie pojawi się maszyna o odpowiednich parametrach, wojskowy komendant uzupełnień zwraca się z wnioskiem do organów samorządowych o włączenie pojazdu do spisu ruchomości potrzebnych do realizacji zadań związanych z obroną państwa. Decyzję w tej sprawie musi podjąć prezydent miasta, burmistrz lub wójt.

Właściciel pojazdu dostaje następnie pismo z uzasadnieniem tego, dlaczego samochód został wpisany na listę. Od decyzji administracyjnej można się odwołać do wojewody. Na odwołanie jest 14 dni, licząc od chwili doręczenia dokumentu.

Przejęcie pojazdu na potrzeby wojska w razie wojny nie jest ograniczone żadnym terminem, a pojazd wraca do właściciela - jeśli przetrwa działania wojenne - po ogłoszeniu demobilizacji lub nawet później.

Samochód może też czasowo trafić do służby w czasie pokoju. Tutaj mamy trzy przypadki:

• Sprawdzenie gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych. Wtedy auto może być zabrane trzy razy w roku na 48 godzin.
• wojsko zwraca się o pojazd w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do militaryzacji. Wówczas samochód może zostać zarekwirowany na 7 dni, ale tylko raz w ciągu roku.
• stany wyższej konieczności, np. klęski żywiołowe i likwidacja ich skutków, epidemie. Tu ograniczeń czasowych nie ma.

Na tym etapie wszystko się kończy, bowiem faktyczne przejęcia aut cywilnych przez wojsko praktycznie się nie zdarzają. Jednak jeśli dojdzie do mobilizacji, to powstaje obowiązek dostarczenia pojazdu do jednostki wskazanej w piśmie. Może to być jednostka Sił Zbrojnych, ale też obrony cywilnej czy inna jednostka organizacyjna wykonująca zadania związane z obronnością.

Za użytkowanie pojazdu przez wojsko wypłacane są pieniądze. Państwo pokrywa też koszty paliwa, gdy okaże się, że po zwrocie auto ma go w baku mniej niż przed rekwizycją. Jeśli pojazd zostanie uszkodzony lub zniszczony, właściciel otrzyma odszkodowanie.

Wprawdzie wojskowi szczególnie dużą uwagę poświęcają ewidencjonowaniu aut terenowych, dostawczych, ciężarowych i autobusów, to jednak mają oni prawo do zajęcia także jednośladów. Do wyliczania stawek w przypadku samochodów osobowych, motorowerów i motocykli stosuje się tzw. kilometrówkę, opartą na przepisach dot. użytkowania pojazdów prywatnych do celów służbowych.

Każdy 1 km przebiegu wyliczany jest wg stawek:

• motorower – 0,1382 zł,
• motocykl – 0,2302 zł,
• samochód do 900 cm3 – 0,5214 zł,
• samochód od 900 cm3 – 0,8358 zł.

W przypadku pojazdów ciężarowych stawki są dobowe:

• ładowność do 2 ton – 156,06 zł za dobę,
• ładowność od 2 do 8 ton – 271,38 zł za dobę,
• ładowność pow. 8 ton – 393,50 zł za dobę.