Dla większości osób zakup samochodu jest ważnym wydarzeniem w życiu. Tym bardziej bolesna staje się sytuacja, gdy zakupione auto nie spełnia naszych oczekiwań, zapewnień sprzedawcy lub w trakcie jego eksploatacji wykryliśmy wady o których przy zakupie nie wiedzieliśmy. Jakie mamy prawa w takiej sytuacji. Postanowiliśmy sprawdzić co mówią przepisy.
O pomoc w przedstawieniu oraz interpretacji przepisów poprosiliśmy prawników programu prawnicy.trynid.pl
Kodeks cywilny przewiduje regulację odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego z tytułu rękojmi przysługującej za wady fizyczne lub prawne rzeczy. Regulacja ta określona jest w art. od 556 kc do art 576 ustawy z dnia 23.04.1964r. kodeksu cywilnego (Dz.U. 1964.16.94).
W przypadku wadliwości rzeczy sprzedanej sprzedawca będzie ponosił względem kupującego odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Ustawodawca ukształtował tą odpowiedzialność uniezależnił kształt tej odpowiedzialności, jej zasady oraz miejsce regulacji od tego, czy mamy do czynienia z tzw. sprzedażą konsumencką, czy też nie.
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy ma charakter odpowiedzialności ustawowej. Powstaje ona z mocy samego prawa w razie wydania kupującemu przez sprzedawcę w wykonaniu umowy sprzedaży rzeczy dotkniętej wadą fizyczną.
Art. 556. Kodeksu cywilnego określa co należy rozumieć pod pojęciem wady fizycznej -
§ 1. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
- nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
- nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
- nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
- została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, na równi z zapewnieniem sprzedawcy traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby, która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
§ 3. Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
Odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne zakupionego samochodu jest odmienna, w zależności od rodzaju stron umowy. Inna odpowiedzialność sprzedawcy będzie w przypadku zawarcia umowy pomiędzy osobami fizycznymi, inna pomiędzy osobą fizyczną a przedsiębiorcą, a jeszcze inna pomiędzy przedsiębiorcami.
Art. od 560 kc do art. 561 kc określają uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi. Uprawnieniami tymi są: obniżenie ceny, żądanie wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad, żądanie usunięcia wady oraz odstąpienie od umowy. Zmiana, jaka dokonała się w wyniku nowelizacji, prowadzi do rozgraniczenia w odrębnych przepisach uprawnień o charakterze prawno-kształtującym, którym sprzedawca może przeciwstawić swoje uprawnienia i tym samym zapobiec realizacji skutku oświadczeń woli kupującego oraz roszczeń. W odróżnieniu od dotychczasowej regulacji, kupujący ma większą swobodę w zakresie wyboru uprawnień, z których może skorzystać na wypadek wady rzeczy.
Art. 560 kc zawierający uregulowania dotyczące uprawnień kupującego:
§ 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
§ 2. Jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
§ 3. Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.
§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
W przypadku roszczeń pomiędzy stronami nie będącymi konsumentami, może się tak zdarzyć, że w umowie sprzedaży samochodu wyłączone zostanie uprawnienie kupującego z tytułu rękojmi. Można wówczas dowodzić, że sprzedawca zataił wadę. Zatajenie może sprowadzać się do zaniechania tj. niepoinformowania kupującego o istotnych okolicznościach, o których sprzedawca wiedział. Roszczeń z tytułu rękojmi przy sprzedaży nie można wyłączyć w stosunku do konsumenta.
Jednym z dwóch uprawnień przysługujących kupującemu jest uprawnienie do odstąpienia od umowy. Uprawnienie to jest niewątpliwie najsilniejszym z uprawnień przysługujących kupującemu, dzięki któremu mocą własnego działania (oświadczenia woli) może on bez udziału sprzedającego doprowadzić do ustania stosunku prawnego - umowy sprzedaży z mocą wsteczną (ex tunc). Sprzedawca może zniweczyć skutki złożonego przez kupującego oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, dokonując niezwłocznej oraz niepociągającej za sobą nadmiernej uciążliwości dla kupującego wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad albo naprawy rzeczy. Skorzystanie przez sprzedawcę z przysługujących mu uprawnień na wypadek złożenia oświadczeń, o których mowa w k.c., jest zależne wyłącznie od jego woli. Skuteczne skorzystanie przez sprzedawcę z przewidywanych przez k.c. kontruprawnień przysługujących mu w następstwie złożenia przez kupującego oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy jest ściśle skorelowane z wykonaniem przez sprzedawcę czynności faktycznej polegającej na wymianie lub naprawie rzeczy. Złożenie przez sprzedawcę oświadczenia o skorzystaniu z jednego z przysługujących mu uprawnień na wypadek oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny, gdy nie towarzyszą mu skuteczne działania polegające na wymianie bądź też na naprawie rzeczy, nie spowoduje wyłączenia skutku złożonego przez kupującego oświadczenia. Powyższy wniosek uzasadnia wykładnia komentowanego przepisu, który wyraźnie akcentował i nadal akcentuje skutek działań sprzedawcy. Ustawodawca wskazuje, że skuteczność skorzystania przez sprzedawcę z jednego z kontruprawnień (wymiany rzeczy na wolną od wad, jak również naprawy) uzależnione jest od faktycznego oraz skutecznego wykonania tych czynności, nie zaś jedynie od niezwłocznego zgłoszenia kupującemu woli skorzystania z nich.
Uprawnienia sprzedawcy na wypadek złożonego przez kupującego oświadczenia o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny doznają ograniczenia, gdy rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady. Dla utraty uprawnień sprzedającego wystarczające jest więc, że rzecz była już raz naprawia lub wymieniana. Jak wskazuje się w piśmiennictwie, bez znaczenia pozostaje w tym przypadku, z czyjej inicjatywy nastąpiła naprawa lub wymiana, czy była ona skuteczna oraz czy oświadczenie o odstąpieniu albo o obniżeniu ceny następuje z powodu tej samej wady, która była uprzednio przyczyną wymiany lub naprawy rzeczy. Sprzedawca nie będzie mógł też przeciwstawić oświadczeniu o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny uprawnienia do niezwłocznej wymiany lub naprawy rzeczy, jeśli nie uczynił on zadość obowiązkowi wymiany lub naprawy rzeczy. Prawnie, irrelewantna (cecha błędnego rozumowania, polegająca na dowodzeniu innej tezy niż pierwotnie założono; brak związku między poszczególnymi elementami rozumowania; przytaczanie nieistotnych argumentów dla danego toku rozumowania) pozostaje przyczyna uchybienia przez sprzedawcę obowiązkowi wymiany lub naprawy rzeczy.
Kupujący może podnieść względem sprzedawcy roszczenie odszkodowawcze wskazane w art. 566 kc jeżeli skorzystał on z jednego z uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy. Przesłanką dochodzenia roszczenia odszkodowawczego jest zatem złożenie przez kupującego sprzedawcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy, złożenie żądania obniżenia ceny, usunięcia wady albo wydania rzeczy wolnej od wad. Warunkiem realizacji roszczenia odszkodowawczego jest skuteczne skorzystanie przez kupującego z jednego z opisanych wyżej uprawnień z tytułu rękojmi. Oznacza to jedynie tyle, że kupujący ma spełnić wszystkie przesłanki realizacji roszczeń z tytułu rękojmi, w szczególności w zakresie tzw. aktów staranności i terminów ich realizacji. Gwarancja ukształtowana w kodeksie cywilnym stanowi samodzielną instytucję, niezależną od rękojmi, która zabezpiecza interesy kupujących w razie wystąpienia wad fizycznych w rzeczy nabywanej od sprzedawcy . W przypadku jej udzielenia kupujący uzyskuje osobne zapewnienie co do właściwości rzeczy, które określone jest w oświadczeniu gwarancyjnym. Wskazane w oświadczeniu uprawnienia kupującego mogą przy tym pokrywać się z uprawnieniami z rękojmi lub też mogą je uzupełniać.
W razie: (1) dostarczenia kupującemu rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej albo (2) dokonania istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją bieg terminu gwarancji biegnie na nowo.
Gwarancja jako źródło uprawnień konsumenta nie zamyka drogi do dochodzenia roszczeń wynikających z rękojmi przy sprzedaży.
