Jakimi zasadami rządzi się Formuła E?

Formuła E zelektryzowała motorsport i to w znaczeniu dosłownym. Dziś poznacie zasady rządzące w FIA Formula E Championship, zespoły, kierowców oraz ich bolidy. O co dokładnie chodzi w wyścigach Formuły E?

Mistrzostwa Formuły E rozgrywane są w 10 miastach świata w 9 różnych państwach, na 10 torach zlokalizowanych w centrach miast. Samych rund mistrzostw Formuły E jest jednak 11, ponieważ w Wielkiej Brytanii, podczas Visa London ePrix będą rozegrane dwie rundy. Standardowo wyścigi są organizowane w sobotę, podobnie jak treningi i kwalifikacje. Wszystko zostało skupione w krótkim czasie, by organizacja ePrix była możliwie najmniej uciążliwa dla mieszkańców miast. Na kończącej sezon Visa London ePrix wyścigi będą się odbywały w sobotę i w niedzielę 27 i 28 czerwca, czyli w najbliższy weekend.

Kraje, które wzięły udział w organizacji zawodów to: Chiny, Malezja, Urugwaj, Argentyna, USA, Monaco, Niemcy, Rosja i Wielka Brytania.

Sezon, w przeciwieństwie do innych serii wyścigowych zaczyna się w połowie roku i kończy w połowie roku następnego. Dzień wyścigowy podzielony jest na dwa treningi poranne trwające 45 i 30 minut, kwalifikacje i wyścig. Na podstawie czasów uzyskanych na treningach, kierowcy startują do kwalifikacji rozgrywanych od południa. Te są podzielone na cztery części. Podczas każdej z nich, piątka kierowców pojawia się na torze i ma 10 minut na uzyskanie najlepszego czasu przejazdu. Kwalifikacje dzieli się po to, aby na torze nie było zbyt dużego tłoku, co ma sens ze względu na specyfikę torów ulicznych. Nie jest to jednak podział analogiczny do tego, który mamy w Formule 1, gdzie następuje selekcja najlepszych kierowców, których dziesiątka walczy o pole position w trzeciej części kwalifikacji. Wyniki czasów z kwalifikacji ustanawiają kolejność na starcie do wyścigu, który odbywa się późnym popołudniem.

Wyścig trwa około 50 minut. W tym czasie każdy kierowca musi zjechać na pit stop w celu wymiany… samochodu. Baterie nie mają jeszcze wystarczającej żywotności, aby przejechać cały dystans w wyścigowym tempie. Z drugiej strony ich ładowanie trwałoby dość długo. Wymiana baterii nie wchodzi w grę ze względów bezpieczeństwa. Bezpieczniej jest zmienić bolid, dlatego każdy zespół posiada cztery (po dwa dla dwóch kierowców). Co więcej, również ze względów bezpieczeństwa pit stop nie może trwać krócej niż 50 sekund, by kierowca bez pośpiechu zdążył przesiąść się do drugiego samochodu i spokojnie zapiąć pasy. Zmiana bolidów odbywa się w garażu i najczęściej przypada na połowę wyścigu. Energii w bateriach jest tyle, by kierowca mógł utrzymywać wysokie tempo przez połowę dystansu wyścigu, ale też nierzadko tuż po przekroczeniu linii mety baterie są już całkowicie rozładowane. Baterie są stale rozwijane by dojść do takiego poziomu, aby nie było konieczności wymiany bolidów.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że nowy bolid oznacza również nowe opony. Ponadto kierowca, który na przykład na pierwszym okrążeniu uszkodzi bolid, może go wymienić, a zespół w tym czasie może naprawić uszkodzony. Takiej szansy nie mają kierowcy innych serii wyścigowych.

Punkty za zajęcie miejsc od pierwszego do dziesiątego przyznawane są według klucza: 25, 18, 15, 12, 10, 8, 6, 4, 2, 1. Klucz jest dokładnie taki jak w innych kategoriach motorsportu. Dodatkowo za pole position kierowca dostaje 3 punkty, a za najszybsze okrążenie wyścigu przyznawana jest nagroda Visa Fastest Lap Award oraz 2 punkty. Jednak do mistrzostw liczy się 10 najlepszych wyników z całego sezonu, a zatem teoretycznie do samego końca jest sporo liczenia zanim zostanie wyłoniony zwycięzca.

W celu zwiększenia atrakcji, przygotowano interaktywną zabawę dla kibiców o nazwie FanBoost. Polega to na głosowaniu na swojego ulubionego kierowcę, który po zdobyciu odpowiedniej liczby głosów otrzyma w najbliższym wyścigu dodatkowy zastrzyk mocy do wykorzystania w czasie 5 sekund, który realizuje przez naciśnięcie przycisku na kierownicy. Podczas jednego wyścigu maksymalnie trzech kierowców może dostać możliwość skorzystania z FanBoost. By zagłosować na swojego faworyta, który dostanie od Ciebie dodatkowy strzał koni mechanicznych w wyścigu Visa London ePrix odwiedź stronę fanboost.fiaformule.com.

Bardzo dobrą informacją dla kibiców jest też doskonale rozwiązana kwestia śledzenia zawodów. Na oficjalnej stronie internetowej dostępne są bezpośrednie transmisje oraz Live Timing. Sam wyścig trwa stosunkowo krótko, więc jest dobrą i niezbyt czasochłonną rozrywką na najwyższym poziomie w kwestii czystego ścigania. Kto jeszcze nie oglądał wyścigu Formuły E, szczerze polecamy. Emocji jest zdecydowanie więcej niż w tzw. królowej motorsportu, Formule 1. Ponadto powtórki wyścigów oraz kwalifikacji dostępne są na oficjalnym kanale Youtube Formula E gdzie można zobaczyć wszystkie wyścigi sezonu.

W mistrzostwach Formuły E bierze udział 10 wyścigowych zespołów, które otrzymały od jednego dostawcy identyczne bolidy. Głównym założeniem początkowym było, żeby każdy zespół, niezależnie od posiadanego doświadczenia miał równe szanse od strony technicznej. Od przyszłego sezonu poszczególne zespoły będą mogły budować własne konstrukcje bolidów i napędów. Celem jest zwiększenie atrakcyjności rywalizacji zespołów, a także ciągły rozwój bolidów, aby te stały się jeszcze bardziej wydajne.

Niedługo po ogłoszeniu mistrzostw Formuły E, pojawiło się ogromne zainteresowanie ze strony wyścigowych stajni znanych z innych serii, a nawet producentów samochodów, takich jak Renault czy Audi. Co więcej, zainteresowanie wyrazili również znakomici kierowcy wyścigowi startujący m. in. w Formule 1 czy wyścigach długodystansowych. Jedno z drugim stworzyło doskonałą harmonię, ponieważ z jednej strony w mistrzostwach Formuły E liczą się przede wszystkim umiejętności kierowcy (równy sprzęt), więc zespoły były zainteresowane tylko najlepszymi kierowcami świata, a z drugiej strony, wielu kierowców chciało spróbować swoich sił w serii wyścigowej zupełnie innej niż jakakolwiek z dotychczasowych.

A zatem w FIA Formula E Championship nie brakuje takich znakomitości jak Bruno Senna, Loïc Duval, Sébastien Buemi, Jarno Trulli, Vitantonio Liuzzi, Lucas di Grasii, Nick Heidfeld, Stéphane Sarrazin, Jean-Eric Vergne, Takuma Sato czy Nelson Piquet jr. To tylko kilku z zawodników, których nazwiska są doskonale znane fanom motorsportu. Niektóre zespoły korzystały z usług wielu kierowców jeżdżących na zmianę. A zatem do tej pory lista sklasyfikowanych zawodników przed ostatnim Visa London ePrix zawiera aż 30 nazwisk, z czego połowa to kierowcy z przeszłością w Formule 1.

Bolidy w FIA Formula E Championship są jednakowe i pochodzą od jednego producenta jakim jest francuska firma Spark Racing Technology. Partnerem technologicznym jest Renault, a konkretnie Renault SAS (samochody elektryczne) i Renault Sport Technologies (samochody sportowe), które wyprodukowało bolidy. Dostawcą podwozia jest uznana w motorsporcie firma Dallara. Za napęd odpowiedzialny jest McLaren, który przygotował silniki, skrzynie biegów i cały układ transmisyjny. Baterie dostarcza Williams.

Bolid Spark-Renault SRT_01E to konstrukcja technicznie dość zbliżona do bolidów Formuły 1 i innych jednomiejscowych z odkrytymi kołami i silnikiem umieszczonym centralnie z tyłu. To jednomiejscowy samochód z kadłubem i nieskomplikowanymi spojlerami ukształtowanymi w taki sposób, by aerodynamika nie przeszkadzała w przeprowadzaniu manewrów wyprzedzania. Ma to ogromne znaczenie ze względu na specyfikę torów ulicznych. W przeciwieństwie do wyścigów Formuły 1, w Formule E jest bardzo dużo manewrów wyprzedzania. Pod uwagę brano też koszty, dlatego nadwozie jest wykonane w dużej części z kompozytów, a zastosowanie włókna węglowego ograniczono do niezbędnego minimum. Podwozie wykonano z mieszanki włókna węglowego i aluminium. Ciekawostką są osłony przednich kół, które uspokajają przepływ powietrza w ich okolicy, co z kolei pozwala maksymalnie zbliżać się do poprzedzającego bolidu rywala. Gotowy do jazdy bolid mierzy 5 metrów długości i waży 896 kg razem z kierowcą.

Jednostka napędowa przygotowana przez McLarena to generator o mocy maksymalnej 270 KM, która zostaje ograniczona do znamionowych 204 KM podczas wyścigu. Mocą maksymalną kierowca dysponuje jedynie w czasie kwalifikacji. Natomiast po włączeniu funkcji FanBoost generowane są 243 KM. Baterie mogą dostarczać silnikowi energię o wartości maksymalnej 28 kWh, co jest monitorowane przez FIA. Ciekawostką jest zastosowanie 5-stopniowej skrzyni biegów o konstrukcji sekwencyjnej, co odróżnia bolid Formuły E od samochodów drogowych, które zwykle nie mają więcej niż jednego przełożenia. Skrzynia ma stałe przełożenia na cały sezon dla wszystkich bolidów.

Bolid potrafi przyspieszyć do 100 km/h w 3 sekundy i rozpędza się do maksimum 225 km/h. Generuje przy tym maksimum 80dB hałasu. Generator przez odpowiednią technikę jazdy jest w stanie odzyskiwać energię podczas odpuszczania pedału gazu. Ilość dostępnej energii elektrycznej podczas wyścigu jest wyświetlana na tablicy wyników, a podczas kwalifikacji podobny diagram obrazuje ilość wykorzystanej chwilowo energii przez każdego kierowcę.

Mimo, że bolidy są zunifikowane, każdy zespół może stosować dowolny typ układu hamulcowego i materiały do jego budowy wedle własnego uznania. Ogumienie z bieżnikiem zbliżone do drogowych dostarcza Michelin. To pierwsze 18-calowe ogumienie stosowane w bolidach jednomiejscowych w motorsporcie. Przednie opony mają 650 mm średnicy i 260 mm szerokości, tylne 690 mm średnicy i 305 mm szerokości. Zawieszenie to podwójne wahacze wykonane ze stali w układzie pchanym z podwójnymi amortyzatorami KONI i drążkami skrętnymi z przodu oraz sprężynami śrubowymi z tyłu. Możliwa jest regulacja wysokości (max 75 mm), pochylenie kół i zbieżności. Amortyzatory mają jedynie dwustopniową regulację tłumienia z przodu i czterostopniową z tyłu. Regulowane są również stabilizatory.

W bolidach niedozwolony jest jakikolwiek przesył telemetrii do zespołu podczas wyścigu i w przeciwnym kierunku. FIA pozwala jedynie na łączność radiową z kierowcą. ECU, czyli centralna jednostka sterująca napędem jest ujednolicone, a producentem został McLaren, podobnie jak w Formule 1.

Dzięki identycznym bolidom, w sezonie 2014/2015 można było śledzić niezwykle interesujące zmagania na najwyższym poziomie. Obecnie kilku kierowców ma szanse na mistrzostwo Formuły E przed kończącymi sezon wyścigami Visa London ePrix. Wyścigi zawsze są pełne emocji, a elektryczny napęd i związane z tym informacje dostępne dla widza są przyjemnym urozmaiceniem w stosunku do klasycznych serii wyścigowych FIA. O sytuacji przed ostatnim weekendem wyścigowym w Londynie i tym, kto ma jeszcze szanse na mistrzostwo przeczytacie w kolejnym artykułem tej serii.

Marcin Łobodziński: